We lezen voor het eerst over 'Babel' in Genesis 10. Daar gaat het over de tijd vlak na de zondvloed en dat was het begin van de huidige boze eeuw. De wederkomst van de Heere Jezus Christus markeert de overgang van het huidige tijdperk naar de 'toekomende eeuw'; en in verband met de wederkomst lezen we ook voor het laatst over Babel, namelijk de ondergang daarvan. Bij het systeem en de macht van Babel hoort een bepaald denken. Dit 'denken' is iets dat gedurende de huidige (boze) eeuw kenmerkend is voor het denken van de mens in het algemeen. Pas nadat iemand de Heere Jezus leert kennen als Verlosser zal dit denken gaan veranderen, maar zelfs dan is het nog belangrijk om - ook als gelovigen - goed te onderscheiden, waar onze beweegredenen vandaan komen!

Ons denken

In Efeze 2:1-3 dringt Paulus wat het denken van de natuurlijke mens betreft meteen door tot de kern: "Ook u, doden zijnde ten opzichte van de overtredingen en de zonden, waarin u ooit wandelde naar de eeuw van deze wereld, naar de overste van de volmacht der lucht, van de nu in de zonen der ongehoorzaamheid werkende geest, in wie ook wij allen ooit verkeerden, in de begeerten van ons vlees, doende de wil van het vlees en van de gedachten en wij waren van nature kinderen van de toorn, als ook de overigen".¹
Paulus schrijft hier aan gelovigen, maar heeft het ook nog 'even' over hoe het ooit was, over hun vroegere wandel. En dan zegt hij nogal wat: die wandel was overeenkomstig "de eeuw van deze wereld".² Daarmee verwijst hij naar de tegenwoordige boze eeuw. Onze wandel - ongeacht onze afkomst - was overeenkomstig de gang van zaken in deze wereld, overeenkomstig die boze eeuw.
Nu zagen we al dat Gods tegenstander de god van deze eeuw genoemd wordt. En zo komt hij in deze verzen ook naar voren. Want waar onze wandel in overeenstemming met de eeuw van deze wereld was, daar is deze ook overeenkomstig "de overste van de volmacht der lucht, van de nu in de zonen der ongehoorzaamheid werkende geest".

De wijze waarop we als mens in deze wereld staan, wordt behalve door die wereld zelf in grote mate bepaald door ons denken. En ons denken beïnvloedt vervolgens ons doen. Maar ons denken zelf wordt ook weer door iets gevoed. Hetzij door de god van deze eeuw, hetzij door het Woord van God. Dit werkt als volgt:

Natuurlijk is dit een nogal 'zwart-wit' schemaatje. Zo zal iemand die het leven met de Heere Jezus Christus niet kent, zich er over het algemeen niet van bewust zijn dat heel zijn denkwereld beïnvloed wordt door de boze. Anderzijds geldt voor de gelovige dat hij zijn denken niet altijd laat beïnvloeden door Gods Woord. Toch is de rol van Gods Woord hierin bijzonder belangrijk.
De bron van de levensverandering van een gelovige is namelijk Gods Woord. Dat Woord beïnvloedt ons denken en uiteindelijk is ons denken bepalend voor ons doen en laten.
Deze volgorde is belangrijk! Veelal is het onder christenen of in kerken of gemeenten gebruikelijk om het gedrag van de christen te verbeteren. Vanuit de buitenkant probeert men dan iemand te laten leven in overeenstemmen met het beeld dat men heeft van hoe een christen zou moeten leven. Dit is echter een religieus uitgangspunt, dat in de kiem terug te vinden is in het offer van Kaïn. Hoewel Kaïn had gehoord hoe de relatie met God hersteld kon worden, probeerde hij het toch op zijn eigen wijze, door een offer te brengen waarvan hij dacht dat de Heer daar wel tevreden mee zou zijn. Wel, op een dergelijk offer slaat God geen acht. Abel had hetzelfde van God gehoord, maar reageerde daar door het geloof op. Hij geloofde wat God had gezegd en gehoorzaamde daaraan.
Voor ons geldt dat we Gods Woord moeten lezen om vervolgens te geloven wat God gezegd heeft (daar gehoorzaam aan zijn). Daarom is (persoonlijke) Bijbelstudie zo belangrijk! Omdat we daardoor iets van het denken van God 'mee' krijgen. Daarover in het volgende (en laatste) artikel meer.

Verwarring als kenmerk van het denken van Babel

Het denken dat bij Babel past, komt steeds meer aan de oppervlakte. Eén van de kenmerken van Babel is het scheppen van verwarring. Niet alleen in de wereld om ons heen! Het valt op dat deze invloed ook binnen de 'christelijke wereld' z'n uitwerking heeft. Het Babelse denken blijkt zelfs een verwarring stichtende invloed te hebben op de uitleg van de Bijbel!

De naam Babel (in het Hebreeuws) houdt verband met 'verwarring door te verstrooien'; de Assyrische betekenis van deze naam (Bab-ili) betekent 'poort van god'. Het zoeken naar de poort van God past geheel in het religieuze streven van de mens. Religie staat voor de poging van de mens om de geschonden relatie tussen de mens en 'het hogere' te herstellen. Zij die de weg van de religie gaan, bevinden zich dus eigenlijk op de weg van Kaïn. Ook veel van wat er binnen het christendom gebeurt, is te scharen onder religie.

Degene die in deze tegenwoordige eeuw gebruik maakt van het 'instrument' Babel, is Gods tegenstander, die door Paulus in 2 Korinthe 4:4 omschreven wordt als "de god van deze eeuw". In Openbaring 12 vinden we een aantal andere omschrijvingen van deze tegenstander: "En de grote draak werd neergeworpen, de oude slang, die duivel en satan genoemd wordt, die de hele wereld misleidt. Hij werd neergeworpen op de aarde en zijn engelen werden met hem neergeworpen" (vs. 9).
Grote draak, oude slang, duivel, satan ... allemaal benamingen die hier naar voren komen. Van hem wordt gezegd dat hij "de hele wereld misleidt".³ Eén van zijn benamingen - duivel - staat voor de manier waarop hij misleidt. "Duivel" is in het Grieks: diabolos. Dit komt van het Griekse diaballo; dat betekent: door elkaar werpen. 'Duivel' betekent daarom: hij die door elkaar werpt.
Deze 'karaktertrek' van de duistere macht achter Babel staat lijnrecht tegenover Gods heilige wezen. Gods tegenstander probeert alles door elkaar te werpen, te verwarren. God geeft door middel van Zijn Woord juist orde en ordening, vrede en rust.

Dit streven van de duivel is al met ingang van het begin te ontdekken. "In het begin schiep God de hemel en de aarde" lezen we in het openingsvers van de Bijbel. Door de hoogmoed van de duivel, waarin hij zich aan God de Allerhoogste wilde gelijkstellen, kwam er woestheid en ledigheid (Gen. 1:2).⁴ Uit die chaos herschiep de Here in zes dagen de wereld zoals we die nu kennen.5 En wat we uit de Bijbel leren, is dat de duivel sinds die tijd opnieuw probeert verwarring te scheppen in de scheppingsorde van God ... te beginnen in Genesis 3:1.

Verwarring ten aanzien van de Bijbel

Maar Gods tegenstander doet niet alleen zijn best om de scheppingsorde van God te verstoren. Nee, eigenlijk wil hij alles wat God tot stand heeft gebracht frustreren. Psalm 111:2 zegt: "De werken van de HEERE zijn groot, zij worden onderzocht door allen die er vreugde in vinden". Op al deze werken richt de tegenstander zijn pijlen. Het is met recht een wonder dat de belofte van het 'nageslacht van de vrouw', vanaf het moment dat deze belofte gegeven werd (Genesis 3) tot aan de vervulling van die belofte in de geboorte van de Heere Jezus, bewaard is gebleven, ondanks alle aanvallen van satan daarop. Tegelijk leert ons dit dat God de Overwinnaar is in alles.

Een belangrijk 'werk van de HEERE' is Zijn geopenbaarde Woord. En in de praktische omgang met Gods Woord (binnen het christendom) is te ontdekken dat Gods tegenstander ook dit 'werk van de HEERE' probeert te verstoren, namelijk: door het te verdraaien. Want: hoeveel verwarring is er niet over het lezen van de Bijbel en de uitleg daarvan! Babels denken bij het Bijbellezen ...
En dat terwijl de Heere uitermate nauwkeurig is geweest in het openbaren van Zijn Woord. Maar wat is er vaak aan de hand? Verwarring, doordat Bijbelse waarheden niet op hun plaats worden gelaten.

Iets van deze verwarring wordt in het volgende artikel aan de hand van enkele Bijbelgedeelten wat verder uitgediept. Er komen daarin teksten aan bod die ons bepalen bij de noodzaak de Bijbel zoveel mogelijk letterlijk te lezen; maar ook bij het gevaar van het door elkaar halen van dingen. Dit laatste blijkt namelijk geheel in de lijn met het Babelse denken te liggen.

Noten

1. Overgenomen uit 'De late brieven van Paulus - opnieuw en letterlijk vertaald' (ISBN 9789066943049), uitgegeven bij Everead Uitgevers.
2. Letterlijk staat hier: 'de aioon van deze kosmos'.
3. Het hier gebruikte woord voor "wereld" is het Griekse oikoumene. Dit duidt op de 'bewoonde wereld' en heeft vooral betrekking op de bewoonde wereld waar Israël onderdeel van uitmaakte. In Lukas 2:1 bijvoorbeeld is het de wereld waar de Romeinse keizer invloed op had; ofwel: het Romeinse rijk, waar Israël toen ook toe behoorde (zie bijv. Luk. 20:24 en 25 en Joh. 19:15b).
4. Het woordje "was" mag ook vertaald worden met 'werd'. Dit komt ook meer overeen met het overige dat de Schrift over de gebeurtenissen in die tijd beschrijft.
5. Het Griekse (Nieuwtestamentische) woord voor 'wereld' is overigens kosmos; dit betekent: versiersel, iets wat goed geordend is.