Inleiding
Het Richteren-tijdperk lag tussen tijd van de intocht van het volk in het beloofde land onder leiding van Jozua en de periode van de koningen. Volgens Handelingen 13:20 duurde deze periode vierhonderdvijftig jaar: "En daarna gaf Hij hun ongeveer vierhonderdvijftig jaar richters, tot aan de profeet Samuël".
De geschiedenissen van richters zelf vormen dankbare onderwerpen voor (spannende) zondagschoolverhalen. De verwikkelingen rond Ehud, Gideon, Jefta en Simson zijn hierdoor bij velen bekend. De richters waren over het algemeen krachtige persoonlijkheden, die door God gebruikt werden in die wat onbestemde periode waarin er geen centraal gezag leek te zijn.
Wat opvalt, is de steeds terugkerende gang van zaken met betrekking tot ongehoorzaamheid aan en bekering tot God. Dát er telkens richters zijn, houdt juist hiermee verband.

Het (profetische) thema van het boek Richteren
De in de richtergeschiedenissen verweven rode draad wordt in de inleiding - en wel in Richteren 2 - kort uit de doeken gedaan:

• Na de intocht was een situatie ontstaan dat er een generatie Israëlieten kwam, die de HEERE niet kende, noch het werk dat Hij voor Israël gedaan had (vs. 10);
• de Israëlieten deden wat slecht is in de ogen van de HEERE en pleegden afgoderij (vs. 11 en 12);
• hierop ontbrandde de toorn van de HEERE, wat zichtbaar werd in verdrukking door volkeren rondom Israël; grote benauwdheid was het gevolg (vs. 13-15);
• in de benauwdheid komt er berouw bij het volk, waarna zij tot de HEERE riepen (vs. 18b; vergelijk Richt. 3:9) en
• in antwoord op berouw en boetedoening deed de HEERE richters opstaan die hen verlosten uit de macht van hun plunderaars (vs. 16).

Deze gang van zaken maakt het boek Richteren meteen tot een profetisch boek. De Bijbel spreekt immers van het aanbidden van een beeld in de eindtijd (2 Thess. 2:4 en Openb. 13:14 en 15). Ook heeft de Heere Jezus in Zijn 'rede over de laatste dingen' (bijv. Matt. 24) gesproken over een tijd van grote verdrukking die in dezelfde periode als de oprichting van het afgodsbeeld (de gruwel van de verwoesting) zal plaatsvinden. Er zullen volken tegen Jeruzalem ten strijde vergaderd worden, die als middel in handen van God gebruikt worden om deze benauwdheid te bewerkstelligen.
Met name dan zal gelden dat "ieder die de Naam van de HEERE zal aanroepen, behouden zal worden" (Joël 2:32a). Het gelovig overblijfsel van het volk dat inderdaad de HEERE aanroept, zal door de Verlosser, Die dan zal komen, verlost worden. En er zal vrede zijn zolang die Richter (= Rechter) leeft ...

Bovenstaande betekent nogal wat! In de eerste plaats houdt dit in dat het boek Richteren blauwdrukken geeft van dat wat er in Israël zal gaan gebeuren. Ten tweede geeft het de ernst van de zaak aan: de Heere zal worden gekrenkt door afgoderij. En ten derde zal de Heere - net als in de Richterentijd - een Verlosser zenden, die ene Richter, Die Zich als rechtvaardige Rechter zal openbaren.

Lezen wij het boek Richteren vanuit dit oogpunt dan zijn er prachtige vergezichten te ontdekken. Zelfs bij richters die we misschien - door hun wijze van optreden - niet direct als schaduwbeeld van Christus zouden kunnen of willen zien.
In Richteren 10:1 en 2 staat het (korte) verslag over Tola, een richter die wellicht iets minder tot de verbeelding spreekt al was het alleen maar vanwege de weinige aandacht die hij krijgt in vergelijk met andere richters. De betekenis van zijn naam is echter de sleutel die de deur opent naar verborgen schatten met betrekking tot Christus.

Tola
De naam Tola is afkomstig van het Hebreeuwse thala, dat gekleed in scharlaken betekent. Van dit werkwoord worden in diverse teksten daarvan afgeleide woorden gebruikt. Zie bijvoorbeeld Numeri 4:8, waar het gaat over een scharlakenrood kleed. Scharlakenrood is hier de vertaling van thola'ath. Met name met betrekking tot de inrichting van de tabernakel komt de scharlakenrode kleur vaak voor.
Een ander Bijbelgedeelte is Exodus 16. Dit hoofdstuk beschrijft het door God gegeven manna, dat eigenlijk een beeld is van dat wat uit de mond van de HEERE uitging om de Israëlieten te voeden. Later zei Mozes tot het volk dat de HEERE hen het manna te eten gaf "dat u niet kende en ook uw vaderen niet gekend hadden, om u te laten weten dat de mens niet alleen van brood leeft, maar dat de mens leeft van alles wat uit de mond van de HEERE komt" (Deut. 8:3). Elke dag opnieuw was er dit manna. De Israëlieten konden naar behoefte verzamelen; er was voor elke dag genoeg. Op de zesde dag konden ze tweemaal zoveel verzamelen, want op de rustdag - de sabbat - was het er niet. De Heere voorzag op wonderlijke wijze. Dit is overigens nog zo: de Heere geeft voor elke dag naar behoefte van Zijn Woord (dat immers uit Zijn mond is uitgegaan). Elke dag mag het Woord dienen tot voedsel voor onze geestelijke mens.

Er waren destijds Israëlieten die wat van het manna van de ene dag bewaarden voor de volgende dag (tegen de uitdrukkelijke opdracht van de Heere), maar "toen zat het vol wormen en stonk het" (Exod. 16:20). Nu is het zo dat het hier gebruikte woord wormen weer de vertaling is van thola.
Dit wormpje (de coccusworm, in het Hebreeuws dus thola) hecht zich vast aan een boom en scheidt de substantie af waarvan de kleurstoffen scharlaken en karmozijn gemaakt worden.
Een andere opmerkelijke Schriftplaats in dit verband is Jesaja 1:18, waar staat: "Kom nu, laten wij samen een rechtszaak voeren, zegt de HEERE. Al waren uw zonden als scharlaken, ze zullen wit worden als sneeuw; al waren ze rood als karmozijn, ze zullen worden als witte wol". In deze tekst is het woord karmozijn de vertaling van thola; met exact dezelfde schrijfwijze als die van de richter Tola. Maar wat hier zo belangrijk is, is de vergelijking tussen zonden en scharlaken / karmozijn. De rode kleur van karmozijn en scharlaken is een beeld van zonden.

Met de bovengenoemde Bijbelteksten komen allerlei dingen met elkaar in verbinding te staan! Scharlaken, worm en zonden. De ongehoorzaamheid van de Israëlieten ten aanzien van het bewaren van het manna was ten diepste een zonde! En dat zagen ze dan ook in hun potje met manna: wormen.
Wanneer Israël op het punt staat, deel te krijgen aan haar toekomstige verlossing, zegt de Heere tegen het volk: "Wees niet bevreesd, wormpje Jakob, volkje Israël!" (Jes. 41:14). Niet alleen voor Israël, maar ook in het algemeen geldt, dat wanneer de mens zichzelf ziet in het licht van God, dat zijn eigen zondigheid tegenover Gods rechtvaardigheid op z'n zachtst gezegd schril afsteekt. Maar pas als dát besef er is, kan de Heere gaan werken en komt het heil. Dat geldt voor de mens individueel, dat geldt ook voor Israël als volk.

Psalm 22
Eén van de bekendste psalmen is wel Psalm 22, die ons op indringende wijze bepaalt bij de gedachten van de Heere Jezus Christus, met name in Zijn lijden en sterven, maar ook in Zijn opstanding. Hoewel het een psalm van David is, denken we bij het lezen ervan niet eens meer aan hem, maar slechts aan de Heer! De beginwoorden luiden: "Mijn, God, Mijn God, waarom hebt U Mij verlaten ...". Het is de alles doordringende roep van de Zoon vanaf het kruis tot de Vader in de hemel. De Zoon Die door God in deze wereld gebracht werd om verzoening en verlossing tot stand te brengen. De Zoon Die als Rechtvaardige stierf voor onrechtvaardigen, vijanden, zondaren, goddelozen, ja, door hun hand de dood vond.
De diepte van dit lijden wordt duidelijk uit het vervolg van deze psalm: "Mijn God, Ik roep overdag, maar U antwoordt niet, en 's nachts, maar Ik vind geen stilte" (vs. 3). Deze 'dag' en 'nacht' wijzen op de zes uren waarin de Heere aan het kruis hing. Markus 15:25 zegt dat de Heiland op het derde uur gekruisigd werd. Volgens de rekening van toen begonnen de twaalf uren van de dag om zes uur 's morgens en duurden zij voort tot zes uur 's avonds. Het door Markus genoemde derde uur zouden wij 'negen uur 's morgens' noemen. Toen werd de Heere gekruisigd. In Markus 15:33 staat dat vanaf het zesde uur (bij ons: twaalf uur) tot en met het negende uur (bij ons: drie uur 's middags) duisternis over het hele land kwam. Het lijden van de Heere aan het kruis duurde dus zes uren, waarvan de eerste drie uren voorbijgingen in het daglicht en de laatste drie uren waren als in de nacht. Blijkens Psalm 22:3 antwoordde de Vader niet op het geroep van Zijn Zoon. De Vader kon niet antwoorden vanwege de verlossing die tot stand gebracht moest worden. Het was niet alleen een lijdensweg voor Christus ...

De reden van het afkeren van God van de Heere Jezus staat in vers 7: "Maar Ik ben een worm en geen man, een smaad van mensen en veracht door het volk". Ik ben een thola'ath. Het diertje dat verband houdt met scharlaken en zonde! "Want Hem Die geen zonde gekend heeft, heeft Hij voor ons tot zonde gemaakt ..." (2 Kor. 5:21). Toen God de Vader Zijn Zoon tot zonde gemaakt had, kon er geen gemeenschap meer zijn tussen de tot zonde gemaakte Zoon en de Rechtvaardige God. Slechts één ding kon nu nog gebeuren: Gods gerechtigheid moest openbaar worden, de Heere Jezus moest sterven! In Psalm 22:7 is aan het woord thola de laatste letter van het Hebreeuwse alfabet toegevoegd - de tav - zodat je het woord thola'ath krijgt. Tav betekent 'kruis'! Alleen de kruisdood van de Zoon kon een volkomen verlossing tot stand brengen.

"In Hem hebben wij de verlossing, door Zijn bloed, namelijk de vergeving van de overtredingen, overeenkomstig de rijkdom van Zijn genade ..." (Efe. 1:7).