De hoofdstad van Israël is een van de twintig oudste (bewoonde) steden ter wereld.
Binnen de muren van de Oude Stad liggen een joodse, een christelijke, een islamitische en een Armeense wijk. Hier bevinden zich ook de meeste locaties die een bijzondere betekenis hebben binnen het jodendom, het christendom en de islam. Jeruzalem valt de facto onder het gezag van Israël en wordt door Israël beschouwd als zijn hoofdstad, maar in 2002 is de stad door de Palestijnse Wetgevende Raad ook aangewezen als de hoofdstad van Palestina. De stad van de grote Koning (Matt. 5:35) wordt vandaag beschouwd als de heilige stad voor joden en christenen, en de 3e heilige stad voor islamieten, na Mekka, de geboorteplaats van Mohammed, en Medina, waar de profeet gestorven is.

Zeven namen
In de Bijbel wordt de stad met vijf namen genoemd. Drie maal vóór de komst van de Messias en twee maal ten tijde van Zijn wederkomst. In de periode daartussenin komen we nog twee namen tegen.

1. Salem
Zo’n 4000 jaar geleden had Abram een ontmoeting met Melchizedek, die in Genesis 14:18 de koning van Salem genoemd wordt. Hij was een priester van God, de Allerhoogste en zegende Abram en zijn nageslacht. De meeste (Joodse) Schriftonderzoekers gaan ervan uit dat Salem dezelfde plaats is als het latere Jeruzalem. Dit lijkt door Asaf bevestigd te worden in een van zijn psalmen: “God is bekend in Juda, Zijn Naam is groot in Israël. In Salem is Zijn hut, en Zijn woning in Sion” (Ps. 76:1-2).
Salem betekent: vrede. En de naam Melchizedek: koning van de gerechtigheid. Heel typerend eigenlijk want gerechtigheid en vrede horen bij Degene van wie Melchizedek een schaduwbeeld is: de Koning der koningen en Heere der heren. Psalm 85:11 spreekt over de grondslagen van Zijn heerschappij: “Goedertierenheid en trouw ontmoeten elkaar, gerechtigheid en vrede kussen elkaar.”
Jesaja spreekt ook over die vrede en gerechtigheid als hij de komst van de Messias aankondigt (Jes. 9:5-6). In hoofdstuk 32:17 zegt de profeet over de Koning die ooit zal regeren: “De vrucht van de gerechtigheid zal vrede zijn, en de uitwerking van de gerechtigheid: rust en veiligheid tot in eeuwigheid.”

2. Jebus
De naam ‘Jeruzalem’ wordt in de Bijbel voor het eerst genoemd in Jozua 10:1. De stad staat dan onder bewind van koning Adonisedek, hetgeen betekent: mijn Heer is rechtvaardig. Verderop in het boek Jozua lezen we over Jebus of Jebusi (18:28). Er hoeft geen twijfel over te bestaan dat dit Jeruzalem is, want dat wordt in een aantal teksten gewoon gezegd (Richt. 19:10, 1 Kron. 11:4). Jebus betekent: dorsvloer en behoorde tot het erfdeel van Benjamin. De Jebusieten waren de oorspronkelijke bewoners van Jeruzalem voordat David de stad veroverde en tot hoofdstad van Israël maakte (2 Sam. 5, 1 Kron. 11).

3. Sion
Dit is wel de bekendste naam voor Jeruzalem. Sion betekent: verdroogd, verdord; mogelijk ook: vesting, versterkte plaats.
Eigenlijk is Sion de aanduiding voor de heuvel waarop Jeruzalem is gebouwd, de ‘berg Sion’: “De HEERE is groot en zeer te prijzen, in de stad van onze God, op Zijn heilige berg. Mooi van ligging, een vreugde voor heel de aarde, is de berg Sion aan de noordzijde, de stad van de grote Koning!” (Ps. 48:2-3). Sion, de stad van David, en Jeruzalem worden dikwijls in één adem genoemd, zoals in Psalm 135: “Geloofd zij de HEERE vanuit Sion, Hij Die in Jeruzalem woont. Halleluja!” (vs. 21). De namen worden afwisselend gebruikt, ook in het talloze profetieën. Profetisch gezien is Sion de aanduiding van de plaats waar de HEERE Zijn heilige Naam zal vestigen, waar Hij Zijn koningschap en al Zijn heerlijkheid zal openbaren.
Jesaja 2 bijvoorbeeld beschrijft de toekomstige status van de stad, in de tijd dat het beloofde Koninkrijk op aarde gevestigd zal zijn: “Vele volken zullen gaan en zeggen: Kom, laten wij opgaan naar de berg van de HEERE, naar het huis van de God van Jakob; dan zal Hij ons onderwijzen aangaande Zijn wegen, en zullen wij Zijn paden bewandelen. Want uit Sion zal de wet uitgaan, en het woord van de HEERE uit Jeruzalem” (vs. 3). Prachtig vooruitzicht!

Bloeitijd
Jeruzalem beleefde haar hoogtijdagen tot nu toe in de periode van David en Salomo. Rond 1000 jaar v. Chr. regeerde David zo’n 7 jaar over Hebron en toen nog 33 jaar over Jeruzalem. Hij versloeg de vijanden van de Israëlieten en dat bracht het volk rust. Zijn grote verlangen om een woonplaats voor de HEERE te bouwen werd niet vervuld. Wel verzamelde hij alle bouwmaterialen voor de tempel en maakte alles gereed in overeenstemming met het voorschrift dat hij naar eigen zeggen van God ontving: “Dit alles is mij, zei David, in een geschrift te verstaan gegeven door de hand van de HEERE: alle werken van dit ontwerp” (1 Kron. 28:19).
Zijn zoon en opvolger op de troon, Salomo (= vrede), heeft de bouw ter hand genomen: “Toen begon Salomo het huis van de HEERE te bouwen, in Jeruzalem, op de berg Moria, waar de HEERE aan zijn vader David verschenen was, op de plaats die David bepaald had, op de dorsvloer van Ornan, de Jebusiet” (2 Kron. 3:1).
Deze plek, tegenwoordig bekend als de Tempelberg, is misschien wel de meest omstreden vierkante kilometer ter wereld. Sinds de 7e eeuw staan op dezelfde plaats twee belangrijke islamitische heiligdommen: de Rotskoepel en de Al-Aqsamoskee.
Vooral tijdens de regeerperiode van Salomo beleefde Jeruzalem een ongekende bloei. De wijsheid en rijkdom van Salomo was welhaast spreekwoordelijk. Toen de koningin van Scheba zelf maar eens polshoogte kwam nemen, constateerde zij met verwondering: “Zie, nog niet de helft was mij verteld. U hebt wat uw wijsheid en welstand betreft het gerucht dat ik gehoord had, overtroffen” (1 Kon. 10:7). 
Tegen het einde van de veertigjarige heerschappij van Salomo kwam de klad erin. Er was onenigheid over de opvolging. De bedoeling was dat Salomo's zoon Rechabeam de troonopvolger werd, maar toen hij aankondigde dat hij Salomo's zware belastingdruk zelfs nog meer wilde opschroeven, brak er een opstand uit. Aanvankelijk volgde alleen de stam Juda het huis van David en erkende Rechabeam als hun koning. De andere stammen kozen voor Salomo's vroegere generaal Jerobeam als nieuwe koning. Zo ontstonden er twee rijken: Juda (2 stammen) met als hoofdstad Jeruzalem en Israël (10 stammen) met als hoofdstad Samaria.

Ballingschap
Rond 722 v. Chr. werden de Israëlieten (het Noordelijke rijk) door de Assyriërs in ballingschap gevoerd en een kleine honderdvijftig jaar later ondergingen de Joden (het Zuidelijke rijk) hetzelfde lot. Na een aantal deportaties door de Babylonische koning Nebukadnezar kwamen de Joden als ballingen in Babel terecht, gedurende zeventig jaar.
Onder hen bevond zich Daniël. Hij was een gelovige man en diende de HEERE. Tegen het einde van de ballingschap las hij in de boeken van Jeremia over die zeventig jaar en de terugkeer en het herstel daarna. Daniël geloofde het Woord van God en ging ervan uit dat nu spoedig al Gods beloften zouden worden vervuld. Daarom zond God de engel Gabriël om Zijn dienaar volledig op de hoogte te brengen. Dit is verwoord in de bekende profetie over de 70 jaarweken in Daniël 9.
Het volledige herstel van land, stad en volk zou in een verre toekomst plaatsvinden en niet in Daniëls tijd. En in die tussentijd zou Jeruzalem “benauwde tijden” meemaken. En zo geschiedde!

4. Aelia Capitolina
Na de terugkeer van de Joden uit Babel vond de herbouw van tempel en stad plaats onder leiding van Ezra en Nehemia. Toen de Romeinen later aan het bewind kwamen, werd het gebied van Juda (Grieks: Judea) een vazalstaat van Rome. De keizer heerste vanuit Rome en Judea stond onder commando van het huis van Herodes en de Romeinse prefect Pontius Pilatus.
In het jaar 66 na Chr. begon de Joodse Opstand. Deze werd onderdrukt door Vespasianus en Titus in het jaar 70. Hierbij verwoestten de Romeinen de stad en de tempel werd in brand gestoken. Het enige overblijfsel van de tempel was een deel van de Westelijke muur, die tegenwoordig bekend staat als de Klaagmuur. Op de ruïnes van de stad werd een Romeins legerkamp opgericht.
Keizer Hadrianus bezocht de stad in het jaar 130 en besloot er een Romeinse kolonie te vestigen. Dat leidde (opnieuw) tot opstand(en) van de Joden onder leiding van Bar Kochba (= zoon van de ster). Zij maakten Jeruzalem opnieuw tot hun hoofdstad en richtten er een voorlopige tempel op. Door sommige Joden werd Simon bar Kochba tijdens de opstand gezien als de messias. De reactie van Hadrianus bleef niet uit. Hij heroverde de stad en gaf haar een andere naam: Aelia Capitolina.
Op de Tempelberg werd een Romeinse tempel gebouwd ter verering van Jupiter. Hadrianus verbood alles wat met het Joodse geloof te maken had. De sabbat en besnijdenissen werden verboden en hij doodde een groot aantal Joodse geleerden. Het werd de Joden ook verboden nog in Jeruzalem te wonen. Dit verbod werd pas in 438 na Chr. opgeheven.
Aelius is de familienaam van Hadrianus en Capitolina wijst op de Romeinse god Jupiter die ook wel Jupiter Capitolinus genoemd werd. Capitolinus is de belangrijkste van de 7 heuvelen waarop Rome is gebouwd: het Capitool.
Op het Capitool stond een tempel van Jupiters vrouw Juno, de heerseres van de hemelen en o.a. de beschermvrouwe van de Romeinse munt. Naar deze ‘tempelberg’ is het bekende Capitool in Washington DC vernoemd, gebouwd door de vrijmetselaar en eerste president van de Verenigde Staten (1789 tot 1797).
De jaren gingen voorbij en in het jaar 326 bezocht Helena, de moeder van keizer Constantijn de Grote, de stad en kreeg deze opnieuw de naam Jeruzalem.

5. Al-Qoeds
Na de Slag bij de Jarmuk (636), een strijd tussen Byzantijnen en Arabieren, kwam de stad in Arabische handen onder leiding van kalief Omar. In het Arabisch werd de stad bekend als Al-Qoeds: de heilige (stad) en ook wel als Oeroesjalim, wat wel wordt uitgelegd als stad van sjalim. Het is voor de moslims een heilige stad, onder meer omdat de profeet Mohammed er op Buraq vanuit Mekka naartoe is gereisd en vanaf de Tempelberg naar de hemelen is opgestegen. Een voetafdruk in de Rotskoepel herinnert hieraan. De kalief liet Joden, die verbannen waren onder de Byzantijnen, terugkeren. Onder druk van patriarch Sophronius werd het aantal beperkt tot 70 families. Uit deze tijd stammen de Rotskoepel en de Al-Aqsamoskee.
In de periode van de kruistochten (1095-1271) werd Jeruzalem door Godfried van Bouillon tot een kruisvadersstaat gemaakt: ‘het koninkrijk Jeruzalem’.
In 1517 werd Jeruzalem veroverd door sultan Selim I en werd zo onderdeel van het Ottomaanse Rijk. Dat duurde tot 1917 toen Jeruzalem veroverd werd door de Engelsen en onder Brits mandaat kwam te staan. Op 14 mei 1948 werd de staat Israël uitgeroepen door David Ben Goerion. Jeruzalem was toen verdeeld in Westelijk en Oostelijk deel (in Jordaans gebied). In de Zesdaagse Oorlog (1967) werd het Oostelijke deel veroverd op Jordanië en even later werd Jeruzalem tot ‘eeuwige en ondeelbare hoofdstad van Israël’ verklaard.
Ook vandaag bestaat Jeruzalem nog steeds ‘in benauwde tijden’. De (onderhuidse) haat van mensen uit omringende landen ten opzichte van Israël is groot.
In Turkije droomt de huidige president Recep Tayyip Erdogan (60) al jaren van een hersteld Ottomaans Rijk. Tijdens de viering op 30 mei j.l. van de inname van Constantinopel (het huidige Istanbul), 562 jaar geleden door de Ottomanen veroverd, riep hij op tot verovering van Jeruzalem: “Verovering gaat over Mekka, over Saladin. Het gaat over het opnieuw hijsen van de vlag van de islam boven Jeruzalem (...) Verovering betekent Turkije weer terug op de been brengen”, aldus Erdogan tot een menigte van circa een miljoen mensen“ (Bron: Ref. Dagblad).

6. Sodom en Egypte
Het is nog lang geen pais en vree in Jeruzalem. Sterker nog, het dieptepunt van haar bestaan moet nog komen! Een grote tragedie zal zich afspelen in de tijd van de laatste jaarweek, waarover de engel Gabriël tot Daniël sprak in de eerder genoemde profetie over de 70 (jaar)weken. Over de laatste daarvan wordt in diverse teksten gesproken. Het is een periode van een week, d.i. 7 jaar, die in twee helften verdeeld wordt. Daniël 9:27 zegt dat halverwege die jaarweek een gruwelijke verwoesting zal komen. Wat precies bedoeld wordt, verklaart hoofdstuk 11:31 (zie ook 12:11). Er zal in Jeruzalem een ‘gruwel’ worden opgericht, een afgodsbeeld! En niet zomaar in Jeruzalem, op de ‘heilige plaats’ nog wel, zoals de Heere Jezus zegt in Mattheüs 24:15. Hij spreekt daar over de ‘gruwel van de verwoesting’. De oprichting van dat afgodsbeeld, dat in Openbaring 13 beschreven wordt, is het begin van een periode van 3½ jaar (een halve jaarweek) van grote verdrukking en verwoesting. Nota bene, op de plaats die geheiligd is door de HEERE in Zijn stad, wordt een beeld opgericht ter ere van het beest (uit de zee) c.q. ter ere van satan! Groter kan de zonde niet zijn.
Niet voor niks wordt in die tijd Jeruzalem geestelijk genoemd: Sodom en Egypte. Beide namen wijzen op de geestelijke en morele staat van Jeruzalem, Israël en haar leider(s). Lees over Sodom Jesaja 1:10, 3:9; Jeremia 23:14; Ezechiël 16 en over Egypte 1 Samuël 8:8; Klaagliederen 5:6-7; Ezechiël 20:7, 23:3 e.v.
De heidense legers zullen Jeruzalem binnentrekken en de stad omkeren: “Zie, er komt een dag voor de HEERE waarop de buit, op u behaald, in uw midden zal worden verdeeld. Dan zal Ik alle heidenvolken verzamelen voor de strijd tegen Jeruzalem. De stad zal ingenomen worden, de huizen zullen geplunderd, en de vrouwen zullen verkracht worden” (Zach. 14:1-2). De HEERE verzamelt… het is een oordeel van God Zelf over de stad van ontucht en ontrouw, van hoererij en afgoderij. De aanbidding van satan komt dáár tot een hoogtepunt, in de stad waarover de Heere Jezus weende en zei: “Jeruzalem, Jeruzalem, u die de profeten doodt en stenigt wie naar u toe gezonden zijn! Hoe vaak heb Ik uw kinderen bijeen willen brengen, op de wijze waarop een hen haar kuikens bijeenbrengt onder haar vleugels, maar u hebt niet gewild!” (Matt. 23:37).

7. De HEERE is daar
Gelukkig betekent die verwoesting niet het einde van Jeruzalems bestaan. Het oordeel van God is geen vernietiging, maar een tuchtiging. Uit de puinhopen zal de HEERE iets nieuws doen verrijzen. De naam Jeruzalem komt van Jeru = vastzetten, grondvesten en shalem = het vredige, volkomene. Dus: de plaats/stad waar de vrede, het volkomene is gegrondvest, oftewel: stad/fundament van de vrede (denk ook aan Jes. 28:16).
God Zelf komt in actie en zal Zich ontfermen over wat er vanJrerizalem en Israël is overgebleven:

• Jeremia 30:18 “Zo zegt de HEERE: Zie, Ik ga een omkeer brengen in de gevangenschap van de tenten van Jakob en zal Mij ontfermen over zijn woningen. De stad zal herbouwd worden op haar ruïne en het paleis zal op zijn rechtmatige plaats gelegen zijn” (Jer. 30:18).
• Zacharia 8:3 “Zo zegt de HEERE: Ik ben naar Sion teruggekeerd en Ik zal midden in Jeruzalem wonen. Jeruzalem zal 'stad van de waarheid' genoemd worden, de berg van de HEERE van de legermachten 'de heilige berg'”.
• Ezechiël 36:35-36 “Zij zullen zeggen: Dit land, dat verwoest was, is als de hof van Eden geworden. De steden die verwoest lagen, verwoest en afgebroken, zijn versterkt en bewoond. Dan zullen de heidenvolken die om u heen overgebleven zijn, weten dat Ik, de HEERE, Zelf herbouw wat afgebroken is en beplant wat verwoest is. Ík, de HEERE, heb gesproken en Ik zal het doen”.

De HEERE, de God van Israël, zal in die dagen een machtig werk doen, waaruit voor elk mens in de wereld ook zal blijken dat Hij God is en niemand anders! In en door Zijn Zoon, Jezus Christus, zal Hij al Zijn zegenrijke beloften vervullen. En als Hij daarmee klaar is en zelfs een compleet nieuwe tempel is verrezen op de daartoe geheiligde plaats (zie Ezech. 40-48), zal Zijn heerlijkheid tot Jeruzalem terugkeren en dan zegt het laatste vers van Ezechiëls profetie: “En de naam van de stad zal vanaf die dag zijn: DE HEERE IS DAAR”, Jahweh Sjammah.

Dan komt Jeruzalem eindelijk definitief op haar plaats van bestemming:

• de hoofdstad van het Koninkrijk van Israël en van de wereld
• de stad van de grote Koning
• een bedevaartsoord der volkeren
• het politieke en godsdienstige centrum der wereld
• een sierlijke kroon in de hand van de HEERE
• stad van de vrede, d.w.z. de stad die rijk is aan heil!

Tenslotte
Bedenk wel dat we het nu gehad hebben over het huidige Jeruzalem dat op deze (oude) aarde haar plaats heeft. God is echter nog meer van plan! Openbaring 21 leert ons dat er een nieuwe hemel en een nieuwe aarde komt. Een hele nieuwe schepping wordt dan zichtbaar. Dan is al het oude voorbijgegaan. Er zal dan zelfs een compleet Nieuw Jeruzalem neerdalen uit de hemel van God. Met recht een ‘heilige stad’. Een glorieuze stad van twaalfduizend stadiën (zo’n 2000 kilometer) lang, breed en hoog zal in het midden der aarde de verbinding zijn met de hemel. Dan zal er geen tempel meer zijn, want “de Heere, de almachtige God, is haar tempel, en het Lam” (Openb. 21:22).
Het herstelde Jeruzalem dat straks op deze aarde de hoofdstad der wereld zal zijn, blijkt dus nog maar een afspiegeling te zijn van het Nieuw Jeruzalem, waarin de volle glorie en heerlijkheid van de almachtig God geopenbaard wordt. Dat belooft dus nog wat te worden!