Vertrouwen dat het licht wordt
Als de nachten boze geesten zijn
die, om mijn gemoed te kwellen,
mij urenlang blijven vertellen
dat de wereld onveranderd blijft in pijn.
Als die nachten boze geesten zijn
wil ik vertrouwen dat het licht wordt.

Als de nachten kwade lieden zijn
die, om mijn bloed te laten koken,
mij urenlang blijven bestoken
met afwijzende woorden vol venijn.
Als die nachten kwade lieden zijn
wil ik vertrouwen dat het licht wordt.

Als de nachten donk're plaatsen zijn
die, om mijn hart te laten dwalen,
het doel missen maar blijven herhalen
totdat ik schreeuw: het is alles maar schijn.
Als die nachten donk're plaatsen zijn
wil ik vertrouwen dat het licht wordt.

Als de nachten zachte woorden zijn,
die, om mijn geest te verlichten
fluisteren dat de duisternis zal zwichten
voor de morgen, waarin elke nacht verdwijnt.
Als die nachten zachte woorden zijn
wil ik vertrouwen dat het licht wordt.

Psalm 4
De structuur van de psalm ziet er ongeveer zo uit:

GEBED (vs. 2)
   STELLINGvs. :3,4)
      AANMOEDIGING (vs. 5,6)
   STELLING (vs. 7a)
GEBED (vs 7b-9)

Een veilige wereld?
Om met het laatste te beginnen, David zegt in vers 9: “In vrede zal ik gaan liggen en weldra slapen, want U alleen HEERE, doet mij veilig wonen.”

• Hoe kan een mens slapen in omstandigheden vergelijkbaar met die van David?
• Hoe kun jij slapen als je gedachten je steeds maar angstig maken.
• Hoe kun jij slapen als je zelfs niet meer naar het nieuws wil kijken omdat het je zo’n spanning geeft. Hoe kun jij slapen als je zo gekweld wordt door een verschrikkelijk gevoel van onmacht.
• Hoe kun jij slapen als de wereld helemaal niet zo’n veilige plek is. Als er christelijke meisjes in Nigeria kunnen worden ontvoerd door ‘Boko Haram’ en vervolgens zeer jong worden uitgehuwelijkt om ze zo tot moslim te maken, waarbij hun ouders worden bedreigd met de dood als zij zich niet bekeren!

Wij leven in een relatief veilig land. Hebben we daarom misschien een houding van horen, zien en zwijgen? Maar wat moet je dan? Bidden, smeken, schreeuwen naar de hemel? Misschien helpen de woorden van Psalm 4. Misschien wil je dan ook wel roepen: Hoe lang? En God, als ik roep, verhoor mij! U bent toch een God van recht? Laat het onrecht stoppen! 

“Zelfs als er een God is die vandaag in zou grijpen, dan nog vind ik het te laat”, zei iemand eens tegen mij. “Want is het al het lijden van zoveel mensen wel waard? En als het allemaal een onderdeel is van een groot Goddelijk plan, dan zit er teveel wreedheid in dit plan om God echt te vertrouwen.”
En ik kon best wel begrijpen wat hij zei.

Toch laat deze psalm juist zien dat we ondanks al de onveiligheid van deze wereld, ondanks onze machteloosheid, ondanks onze woede over onrecht, ondanks alle spanningen die het dagelijks leven met zich meebrengt, we kunnen rusten met de woorden: Want U alleen, o HEERE, doet mij veilig wonen.
Maar dan zullen we ons moeten verdiepen in Psalm 4. We zullen moeten onderzoeken hoe dit waar kon zijn in het leven van David. We zullen ook onderzoeken hoe deze Psalm het vertrouwen van Christus toonde tijdens Zijn rondwandeling op aarde. We zullen dan ook ontdekken hoe Psalm 4 ons kan helpen om op God te zien en de dingen te zoeken die boven zijn, waar Christus is en waar ons leven veilig is.

Het vertrouwen van David en de zoon van David
Wanneer we vers 2 lezen, proeven we van de benauwdheid van David. Hij is bang, voelt zich beklemd door zijn belagers, kortom, een benauwde positie. Als we meerdere vertalingen naast elkaar leggen, lezen we in de ene vertaling dat hij om ruimte vraagt (NBV’: ‘geef mij ruimte als ik belaagd word) en aan de andere kant weet hij van deze ruimte. De HSV vertaalt het met: ‘in de benauwdheid hebt U ruimte voor mij gemaakt’.
Juist omdat hij die ruimte kent, ruimte die Gods gerechtigheid hem geeft – dat is de God die hem op een rechte plaatst stelt, de God die hem heeft uitgekozen als Koning van Israël – kan hij bidden om genade en ruimte in zijn spanningen.

Davids spanningen
Die spanningen waren niet gering. Hij had te maken met een coup die zijn zoon Absalom tegen hem had opgezet. Wat een verschrikkelijke ervaring deed David hiermee op. Zijn eigen vlees en bloed, zijn kind, een verrader, een opstandeling! Bovendien was Achitofel, zijn eigen en zeer wijze raadsman, overgelopen naar de vijand. Hij kende David als geen ander. Hij is één van de aanzienlijken uit Palm 4:3.
2 Samuël 17 schildert de achtergrond van Psalm 4. David is moe en ontmoedigd. Hij zit aan de rand van zijn bed en overdenkt zijn dag. Hoe moet hij met al deze spanningen nu de nacht doorkomen? In In de verzen 1 en 2 lezen we van een gesprek tussen Achitofel, Davids voormalige vriend en raadgever, en Absalom, Davids zoon:

1. Verder zei Achitofel tegen Absalom: Laat mij toch twaalfduizend mannen uitkiezen, dan zal ik mij gereedmaken en David deze nacht nog achternajagen.
2. Ik zal hem aanvallen terwijl hij moe en ontmoedigd is, en zal hem schrik aanjagen. Dan zal al het volk dat bij hem is, op de vlucht slaan, en ik zal alleen de koning doden.

Hoewel David Gods belofte kende, zag hij er nog niets van in de werkelijkheid van dat moment. Hij zag alleen dat hij kon worden gedood door het leger dat zijn eigen zoon aanvoerde. Zie hier maar eens rustig te blijven om te kunnen slapen. Toch kende David ook de verhoring van zijn gebed. In Psalm 3:5-6 staat: “Met mijn stem riep ik tot de HEERE, en Hij verhoorde mij vanaf Zijn heilige berg. Hoe? Ik lag neer en sliep; ik ontwaakte, want de HEERE ondersteunde mij.”

Toepassing
De Heer wil je ondersteunen als je kinderen je voor jouw gevoel te weinig opzoeken, of zelfs nooit meer thuiskomen en je slapeloze nachten hebt bij het nadenken over hen.
De Heer wil je ondersteunen als je je bedreigd voel door eenzaamheid, ziekte en allerlei andere zaken die je zo kunnen bezighouden. Want de Heer kent deze gevoelens als mens.

De Zoon van David
Over de schouders van David heen kunnen we met deze psalm ook kijken naar Hem die de ‘Zoon van David’ wordt genoemd. En dan bedoel ik niet Absalom of Salomo, maar de Heere Jezus Christus.

Hoe vaak werd Hij niet aangevallen door aanzienlijken? Machtige geestelijke leiders van het volk?
Machtige heersers ten tijde van zijn terechtstelling en kruisiging? Wat zal de Heere Jezus deze Psalm 4 vaak geciteerd hebben!
En Hij vond rust bij de Vader. Hij trok zich terug in gebed. Hij zocht bewust de stilte en de eenzaamheid op om altijd in de wil van de Vader te staan en de gehoorzaamheid te leren uit hetgeen Hij moest lijden. En dan lees je dat Hij bijvoorbeeld kon slapen tijdens een storm op het meer. En ook dat hij de tegenstanders met scherpte, maar in de rust, antwoord gaf op al hun strikvragen. Dat kon Hij omdat Hij keer op keer met de woorden van de psalmen Zijn gemoed kon luchten bij de hemelse Vader.

Hoelang
Het hoelang zingt als een smeekbede door de Psalmen:
m.b.t. tot die machtigen - Hoe lang zult mijn eer te schande maken (4:3)
m.b.t. het ervaren van zwakte - Mijn ziel is door schrik overmand, En U, HEERE, hoelang? (6:4)
m.b.t. de eenzame momenten - Hoelang HEERE zult U mij voor altijd vergeten? (13:2); Hoelang zal ik plannen maken in mijn ziel? (13:2)
Deze vragen kunnen ons toch zo bezighouden.

Aanmoediging
David sprak de mannen (lett.: manszonen) aan met de woorden in vers 4 en 5. Vrij vertaald zou hij het zo kunnen hebben gezegd:
Hoelang zullen jullie de leegte liefhebben?
Hoelang nog zullen jullie de leugen zoeken?
Jullie kunnen wel woedend of toornig zijn, verontrust of ontzet, maar zondig niet.
De Heer heeft mij afgezonderd voor een grote taak, de taak van het koningschap dat jullie nu te schande maken. Maar God hoort naar mij als ik tot Hem roep.
Denk daar eens over na als jullie op je bed liggen en zwijg dan, wees stil voor God.
Breng Hem offers, belijd schuld en ga vertrouwen op de HEERE!
Deze woorden zou de Heere Jezus ook gezegd kunnen hebben.

Verblijven in vertrouwen / veilig wonen
Als we dan verder lezen, zien we wat er in Davids hart gebeurde. Zijn zorg veranderde in blijdschap. Hij realiseerde zich dat er niets boven het kennen van God uitgaat. In Hem is overvloedige genade! In dat besef kon hij rustig slapen. God zou over hem waken en Zijn beloften vervullen. Hij zou veilig, letterlijk in vertrouwen wonen. Want het goede is dat God Zijn licht over hem laat schijnen, al is het nog zo donker om hem heen (vs. 7-9).

Kunnen wij God vertrouwen net als David en Christus?
Ja, David wel en de zoon van David (Christus) wel, maar ik ben noch een David en noch Christus. Hoe kan ik ooit zo leren vertrouwen als zij? Laat God ook Zijn licht schijnen over ons leven? Geeft Hij ons ook gevoelens van veiligheid, zo diep dat wij Hem willen vertrouwen en als wij gaan slapen alles los kunnen laten? Alles los kunnen laten dat ons strijd geeft, is niet eenvoudig. We zitten zo vast aan ons veilige leven! Maar het is wel het leven dat Christus in ons wil leven!

Voor Paulus betekende dit: nachten zonder slaap, maar ook ‘Ik vermag alle dingen in Hem die mij kracht geeft’.
En waar de discipelen in slaap vielen, worstelde de Heere Jezus met Zijn overgave in Gethsémané, maar wel in het diepe besef: Uw wil zal geschieden…
Toch kunnen de nachten nog vol verdriet zijn, maar David uitte dit en wist God dichtbij. Zie maar eens wat er staat in Psalm 6:7-10:
7 Ik ben moe van mijn zuchten, heel de nacht maak ik mijn bed nat, doorweek ik mijn rustbank met mijn tranen.
8 Mijn ogen zijn verzwakt van verdriet, ze zijn oud geworden vanwege al mijn tegenstanders.
9 Ga weg van mij, u allen die onrecht bedrijft, want de HEERE heeft mijn luide geween gehoord.
10 De HEERE heeft mijn smeken gehoord, de HEERE zal mijn gebed aannemen.

Het allerbelangrijkste
Als ik niet kan slapen, stel ik mijzelf wel eens de vraag: wat vind ik nu het allerbelangrijkste?
Een goede nachtrust? Overdag fit zijn? Het leven aankunnen dat op mij afkomt? Niet meer bang zijn?
Dat mijn kinderen het goed hebben? Dat ik niet tijdens mijn eerste baan flink ziek word?
Wat is mijn hoogste doel in mijn leven?

Uitkomst
Ik moet bekennen dat ik vaak niet onmiddellijk antwoord: God kennen en leven vanuit Hem. Maar als ik vast kom te zitten, kom ik uiteindelijk wel daar uit. In dat kennen van God in die momenten ervaar ik dat Christus in mij leeft. En dat gaat boven de aardse veiligheid uit. Het is een diep besef van mij geborgen weten in Gods liefde. Zijn liefde zal dat alles overwinnen, ook mijn kwade dagen en momenten, mijn angsten en vragen, mijn diepste gedachten en donkerste nachten. Ik mag dan uitkomen bij het onderschrift van deze psalm die als opschrift boven Psalm 5.

Israëls erfdeel
Zonder op alle details in te gaan, betekenen de opschriften vaak niet hoe ze vertaald zijn. In Psalm 5:1 staat (wat feitelijk bij Psalm 4 hoort) . ‘Op de Nechiloth’ (SV), wordt door vele vertalingen gezien als een muzikale aanwijzing. Zoiets als ‘zingen bij fluitspel’. Dat komt omdat van de Hebreeuwse letters het woord ‘Nechiloth’ fluitspel is gemaakt. Maar het Hebreeuws kent geen klinkers, dus van de Hebreeuwse letters mag ook het woord ‘Nechaloth’ worden gemaakt en dat betekent: erfdelen.

In grote lijnen spreekt de Bijbel van twee erfdelen. In Deuternomium 32:9 staat: “Want het deel van de HEERE is Zijn volk, Jakob is het gebied dat Zijn eigendom is.”
Met David mag elke Israëliet zeggen: de HEERE is mijn enig deel…
Het allerbelangrijkste wat een gelovige Israëliet mocht leren zeggen: Wij behoren God toe. God is ons erfdeel, wij zijn van Hem.
Wat er ook gebeuren mag, hoe de vijand ook het land zal bezitten, uiteindelijk zullen wij veilig mogen wonen in het land dat van God is. Ons beloofde land is het land dat God beloofd heeft. Het is Zijn land en wij zijn Zijn volk.
Het ware bezit is niet gelegen in de succesvolle graan- en wijnoogsten. Het goede is in God. God is goed en genadig. Als ik tot Hem roep, is Hij mij genadig. Hij laat het Licht van Hemzelf over mij schijnen. Het erfdeel van Israël is Gods land en God zelf.

Ons erfdeel / toepassing
Maar de gelovigen die nu leven, wij, jij en ik, hebben ook een erfdeel. In Efeze 1:11 staat: “In Hem zijn wij ook een erfdeel geworden, die voorbestemd waren, naar het plan (voornemen) van Hem Die alle dingen werkt overeenkomstig de raad van Zijn wil.”
In Christus mogen wij nu ook weten: wij horen bij God. God hoort bij ons. Wij zijn Zijn eigendom in Christus. Niets kan ons scheiden van Hem en Zijn liefde. Christus zal alles onder Zijn Hoofd vergaderen, onder Zijn heerschappij brengen. Dat is het plan dat God zal uitwerken. En in dat plan, dat goede voornemen van God, hebben wij een erfdeel: Christus zelf.
Wat betekent dat nu in het licht van Psalm 4 voor ons:

• Dat wij al onze angsten aan God mogen overlaten.
• Dat wij in al onze zorgen God nabij mogen weten. Hij zorgt ervoor dat we nooit van Hem loskomen.
• Dat wij al onze vragen bij Hem kunnen neerleggen. Wij mogen schreeuwen om ruimte in de angsten en benauwdheden. Hij werkt in alles naar Zijn wil. Durven wij Hem dan ook te vertrouwen? Hij zal ook ons verhoren.

En dan weet ik wel dat de wereldproblemen, het gigantische vraagstuk van het onbegrepen lijden van zoveel kinderen Gods, hiermee niet is opgelost. Maar ik troost mij wel dat ik zo vaak verhalen hoor van lijdende christenen die ons leren dat ze God vaak op een bijzondere wijze van dichtbij hebben ervaren. De pijn kan afschuwelijk zijn. Het lijden (te) groot. Maar het zal nooit opwegen tegen de heerlijke uitwerking van Gods voornemen. Ik zou willen dat God vandaag terugkomt. Dat Hij nu ingrijpt in deze wereld. Voor mij had het echt al eerder gemogen. Maar nu Hij dit nog niet doet, wil ik niet meegaan in de twijfelstroom, maar alles uiten wat in mij opkomt. En dan, te midden van het stormgeruis van deze wereld, slapen en alleen in God veilig zijn.

Daarom wil ik afsluiten met het volgende gedicht: 

Aan het einde van de horizon
zal ik zien waarom er zoveel duister is.
De God die ik nu soms zo mis
als Hij die al het kwade overwon.

Aan het einde van de horizon
zie ik het licht dat al eeuwen schijnt
en waarin alle duisternis verdwijnt.
Als ik dit toch geloven kon.

Aan het einde van de horizon
zie ik het Lam, staande als geslacht.
Die door Zijn dood het leven bracht.
Een liefde die het van mijn vragen won.

Aan het einde van de horizon
blijkt God toch de grootste in het al.
Als Hij die in ieder leven zal
omdat Hij alles, alles overwon.

Aan het einde van de horizon