De Bijbel kent het woord pseudo ook. Het wordt vertaald met ‘leugen’. En ja, dat geeft het woord meteen een minder onschuldige lading. En dat klopt ook wel. Lees maar.

Valse apostelen
In 2 Korinthe 11 verbindt Paulus de verleiding van Eva door de slang met de activiteiten van de satan: “Maar ik vrees dat, zoals de slang met zijn sluwheid Eva verleid heeft, zo misschien ook uw gedachten bedorven worden, weg van de eenvoud die in Christus is. Want als er iemand komt die een andere Jezus predikt, die wij niet gepredikt hebben, of als u een andere geest ontvangt dan die u ontvangen hebt, of een ander Evangelie, dat u niet aangenomen hebt, dan verdraagt u dat best” (vs. 3-4).
Paulus´ apostelschap werd door sommigen in twijfel getrokken: “Want zijn brieven – zegt men – zijn wel gewichtig en krachtig, maar zijn lichamelijke aanwezigheid is zwak en zijn spreken is verachtelijk” (10:10). Er werd smalend gesproken over de mens Paulus. Kennelijk was hij geen ´krachtige, gezalfde spreker´, zoals men tegenwoordig zou zeggen. Ik lees vandaag folders en bladen, waarin omslachtig alle kwaliteiten van een spreker (of spreekster) naar voren gehaald worden. De een is nog meer gezalfd dan de ander. God heeft rechtstreeks tot hen gesproken als waren zij profeten, en ga zo maar door. Dat alles moet de hoorders overtuigen van hun autoriteit.
Voor Paulus werd zulke reclame niet gemaakt. Integendeel, sommigen minachtten hem en vonden zichzelf veel belangrijker. Met lede ogen moest de apostel aanzien hoe de Korintiërs werden misleid. Hij zag heel duidelijk de tegenstander aan het werk. Er waren lieden, die Jezus verkondigden, maar niet de Jezus die Paulus predikte, d.i. de Christus der Schriften. Men verkondigde het evangelie, maar niet de goede boodschap (lees ook wat Paulus daarover zegt in Galaten 1:8-9). En vele van de Korintiërs werden ingepalmd door krachtige sprekers. Zij kwamen onder de indruk van hun verschijning, hun charisma, hun succes… Het klonk allemaal zo zuiver en misschien wel bemoedigend, maar het waren dwaalleraars, zo blijkt verderop.
In hoofdstuk 11:13-15 onthult Paulus hun ware identiteit:

“Want zulke lieden zijn valse apostelen, bedrieglijke arbeiders, die zich voordoen als apostelen van Christus. En geen wonder, want de satan zelf doet zich voor als een engel van het licht. Het is dus niets bijzonders als ook zijn dienaars zich voordoen als dienaars van de gerechtigheid. Hun einde zal zijn naar hun werken.”

We laten deze tekst even inspringen om de belangrijkheid te benadrukken. Hier raakt Paulus de kern van een groot kwaad onder de christenen, dat tot enorme verwarring en misvattingen heeft geleid. Hier laat de Bijbel duidelijk zien hoe de satan z´n verleidende werk doet, met name onder christenen. Hij maakt mensen tot zijn dienaren, zodanig, dat men het op voorhand niet in de gaten heeft.
Het woord ´valse´ is de weergave van het Griekse ´pseudo´. Het woord ´apostel´ betekent: gezondene. Het gaat dus om pseudo-zendelingen. Mensen die het predikaat ´gezondenen van de Heere’ dragen, terwijl dat slechts schijn is. Bedrieglijke arbeiders noemt de Bijbel hen. Werkers ´in de dienst van de Heer´, die in feite bedriegers zijn, omdat ze zich niet houden aan het geopenbaard Woord van God!
Ze verkondigen hun eigen evangelie, veelal afgestemd op de wensen en gevoelens van de mensen. Meestal kunnen zij zich dan ook verheugen in een grote mate van populariteit.

Jeremia en Hananja
In het Oude Testament -Jeremia 28- vinden wij een treffend voorbeeld van een ´schijn-apostel´ en ´bedrieglijke arbeider´. 
Hananja was een profeet. Zijn naam betekent: Genade(gave) van de HEERE. Klinkt goed, nietwaar? Hij sprak een boodschap uit in het huis des HEEREN, de tempel: “Zo zegt de HEERE van de legermachten, de God van Israël…” (vs. 2). Tot zover nog niets aan de hand, maar dan komt het: “Ik zal het juk van de koning van Babel breken! Binnen twee volle jaren breng Ik … alle voorwerpen… en alle ballingen…terug” (vs. 3 en 4).
Ongetwijfeld klonk deze boodschap als muziek in de oren van de toehoorders. Maar God had van tevoren (zie hs. 27) al gewaarschuwd voor leugensprekers, dromers als Hananja. De ballingen zouden helemaal niet op korte termijn terugkeren naar Jeruzalem, hoezeer die wens ook leefde bij hen. Jeremia (afb. Schilderij Rembrandt van Rijn) moet dan ook een brief schrijven aan de ballingen in Babel (zie hs. 29) om hen te vertellen dat de ballingschap zeventig jaren zou duren. Het woord van Chananja was niet het Woord van God! In plaats van de vervulling van deze valse profetie, vond de valse profeet de dood, nadat Jeremia gezegd had: “Luister toch, Hananja, de HEERE heeft u niet gezonden. U echter hebt dit volk op leugen doen vertrouwen…” (vs. 15).
Deze Hananja was in de termen van Paulus een schijn-apostel, een bedrieglijke arbeider. Zijn boodschap klonk bemoedigend en wekte blijde hoop, maar het was niet het Woord van God. En zo waren er vele valse profeten in die tijd. Jeremia was een ware profeet. Hij was niet populair. Hij werd naar het leven gestaan. Hij werd herhaaldelijk gedwarsboomd in zijn werk, ja, meerdere malen zelfs met de dood bedreigd. Jeremia wordt niet voor niets wel genoemd: de wenende profeet.

Bedrieglijke arbeiders
Net als in de dagen van Jeremia en later van Paulus, moeten wij de dienaren van satan vooral zoeken in het godsdienstige milieu. Ook in onze tijd zijn er vele ´profeten´. Hun namen zijn misschien welluidend en bekend. Zij staan in aanzien bij grote groepen (christen)mensen. Hun boodschap klinkt goed. Zij spreken met een autoriteit alsof zij rechtstreeks door God gezonden zijn. Hun evangelie sluit meestal perfect aan op de gedachten, gevoelens en verlangens van mensen.
Sommigen houden stevig vast aan de traditie en verdedigen de leer van hun denominatie met verve. Anderen springen handig in op de noden van mensen in hun ziekte, hun pijn, hun verdriet. Weer anderen werpen zich op of worden aangemerkt als ware leiders met visie voor wat God wil, enzovoort, enzovoort. Kijk maar om u heen, hoor en zie (lees) wat er allemaal gezegd en geschreven wordt. En de goe-gemeente volgt in veel gevallen gedwee. Men raakt geïmponeerd door succes en moderniteit. Op het oog lijkt het ook allemaal mooi en zegenrijk, maar is het dat ook?
Zijn we ons bewust dat de tegenstander er ook vandaag alles aan doet om te misleiden?

Realiseren we ons eigenlijk wel, dat er legio bedrieglijke arbeiders zijn in en rond de wijngaard van de Heere?

Beseffen we dat er ook in onze tijd binnen onze eigen kerkelijke, evangelische kringen, een infiltratie gaande is van duistere machten, die zich bedienen van welsprekende, charismatische ´dienaren´?
Paulus´ waarschuwing is duidelijk: satan doet zich voor als een engel des lichts en zijn dienaren dus ook!
De Heere Jezus spreekt over zulke lieden als wolven in schaapskleren. Je kunt het niet zien aan de buitenkant. Alleen door wat zij zeggen (hun woord) en wat zijn doen (hun daden) kunnen zij worden ontmaskerd. De vraag die daarbij centraal staat, is: zijn hun woorden en daden in overeenstemming met het geopenbaarde Woord van God?
Als het gaat om de ontmaskering van de werken der duisternis (die op het eerste gezicht sterke gelijkenis vertonen met de werken van het licht!) is er maar één toetssteen en dat is Gods Woord, het Woord der waarheid. Niet wat wíj zien of ervaren is het criterium. Evenmin de power en het charisma van leiders. Ook het (schijnbare) succes of het aantal volgelingen is geen maatstaf. Er is maar één criterium, één middel tot beoordeling, en dat is de Bijbel. Mensen en tijden veranderen, de samenleving verandert, wetten, normen en waarden veranderen, maar Gods Woord houdt stand tot in eeuwigheid en zal geen duimbreed wijken. Het is daarom van (geestelijk) levensbelang om dat Woord te lezen en te onderzoeken om zodoende de weg van God te ontdekken en Zijn waarheid te onderkennen. 
Dat mag dan een moeilijke opgave lijken, het is wel noodzakelijk. Temeer omdat we vandaag overspoeld worden met gedachten en leringen, die misschien aansprekend, maar daarom nog niet per se Bijbels zijn. Zoals gezegd zien velen de satan als een zwarte, sinistere figuur in plaats van als een engel van het licht. Het klinkt goed en mooi, het voelt goed aan, het lijkt succes te hebben, het vindt brede navolging, dus zal het wel van God zijn… dat is ruwweg gesproken de idee. Maar lieve mensen, pas toch op!

Pseudo
Het feit dat de tegenstander met zijn verleidingen zoveel succes heeft, komt vooral voort uit het gebrek aan kennis omtrent zijn handelen. Satan kan, door middel van mensen van vlees en bloed, dingen doen die sprekend lijken op wat God doet of zou kunnen doen. Dat maakt het juist zo lastig. Het woord ´pseudo´ dat we lazen in 1 Korintiërs 11:13 (vals) komen we ook tegen in 2 Thessalonicenzen 2.
In dit hoofdstuk spreekt Paulus over de dingen die verband houden met de wederkomst van Christus. Hij zegt dat de afval moet komen en de mens der wetteloosheid zich openbaren. Vooruitlopend daarop waarschuwt hij: “Want het geheimenis van de wetteloosheid is al werkzaam…” (vs. 7). In het verborgene is er dus iets gaande, dat in de eindtijd pas openbaar zal worden. Het maakt onderdeel uit van de voorbereidingen voor de komst van de wetteloze en van hem zegt Paulus in vers 9 en 10: “…wiens komst overeenkomstig de werking van de satan is, met allerlei kracht, tekenen en wonderen van de leugen, en met allerlei misleiding van de ongerechtigheid in hen die verloren gaan, omdat zij de liefde voor de waarheid niet aangenomen hebben om zalig te worden.”
Kracht, tekenen en wonderen. Dat zijn zaken die in de Hebreeënbrief ook toegeschreven worden aan God, die getuigenis gaf aan de prediking der apostelen “…door tekenen en wonderen en allerlei krachten en gaven van de Heilige Geest, overeenkomstig Zijn wil” (Hebr. 2:4).
Als God deze dingen door Zijn dienaren doet, kan dat uiteraard alleen maar goed zijn en reden voor dankbaarheid en lofprijzing.
Echter, satan doet zulke dingen ook, door zijn dienaren: ‘allerlei kracht, tekenen en wonderen van de leugen’. Letterlijk staat er: pseudo-wonderen. Met andere woorden: het zijn wonderen, zo voelen ze ook en zo zien ze eruit, maar ze zijn niet van God afkomstig. Dat moet ons heel behoedzaam maken als het gaat om allerlei manifestaties van bovennatuurlijke aard.
In de Bijbel hebben ´tekenen en wonderen´ hun betekenis en doel. Zorgvuldige bestudering ervan maakt duidelijk, dat deze dingen vooral in verband staan met Israël en het (Evangelie van het) Koninkrijk. Dat moeten we ons dus realiseren als we nadenken over onze tijd, waarin God bezig is met de formering van de Gemeente, het Lichaam van Christus, terwijl het Koninkrijk nog altijd verborgen is en wacht op openbaring in de toekomst.

Waakzaam
Het is belangrijk te onderzoeken wat het Woord van God leert over Zijn bedoelingen in deze fase van het plan der eeuwen. Dan komt bijvoorbeeld ook de vraag op of het Gods bedoeling is, dat er in deze tijd als regel tekenen en wonderen zouden plaatsvinden. Als het niet Gods bedoeling, of manier van werken, is in deze fase van Zijn heilsplan en ze gebeuren toch, dan moeten we daar acht op geven. Immers God zegt geen A en doet vervolgens B. God handelt nooit in strijd met Zijn eigen Woord!
Dat betekent dus, dat tekenen en wonderen ook onderdeel kunnen zijn van de verborgen werken van de tegenstander. Reden om uitermate oplettend te zijn. En dat geldt ook voor allerlei leringen die vandaag opgeld doen. Lang niet alles wat aan de Heere God wordt toegeschreven is ook daadwerkelijk uit God. En dat is nu precies de reden waarom Bijbelstudie zo belangrijk is, voor elke gelovige! Laten we allen vervuld moge zijn met de bede van David, die in Psalm 86:11 zegt: “Leer mij, HEERE, Uw weg, ik zal in Uw waarheid wandelen, maak mijn hart één om Uw Naam te vrezen.”