Sluit deze uitspraak uit om er toch iets over te schrijven? Nee, want Paulus zegt daarvoor: “Doch God heeft [het] ons geopenbaard door Zijn Geest; want de Geest onderzoekt alle dingen, ook de diepten Gods.”(SV) Gods Geest laat Zich in de Bijbel van verschillende kanten zien. Hierdoor krijgen we geen inzicht in wat ‘in’ God is, maar wel in enkele hoedanigheden van Zijn Wezen.

Gods Geest blaast

Johannes 4:24 beschrijft God in drie woorden: “God is Geest”, (Gr. pneuma: lucht, wind, geest; het Griekse equivalent voor het Hebreeuwse roeach, dat we straks tegenkomen). Het Geest-zijn van de Allerhoogste is slechts bij benadering te beschrijven door activiteiten van Zijn Geest uit de Bijbel te halen. We beginnen met Gods levensadem.
Als Gods Geest blaast noemt de Bijbel dit Zijn levensadem, de chajjiem nesjamah. We lezen Genesis 2, vers 7: “Toen formeerde de HERE God de mens van stof uit de aardbodem en blies de levensadem in zijn neus; alzo werd de mens tot een levend (chaij) wezen (nefesj).” Of zoals Paulus zegt: “…de eerste mens, Adam, werd een levende ziel (psuche, wezen).” (1 Kor. 15:45) D.w.z. hij ademde, het hart klopte, de motoriek werkte, de hersenen functioneerden, de wil en het gevoelsleven konden zich uiten, het karakter zich kon zich openbaren en geestelijk contact met de Schepper was mogelijk.
Over Gods chajjiem nesjamah (levensadem) zegt Genesius ¹ dat de Geest van God meer gaf dan het natuurlijke leven. Hij schonk tevens de mogelijkheid om (geestelijk) wijs te worden en tot eeuwig leven door te groeien, via het eten van de boom des levens (chaij, Gen. 2:9; 3:22 en 24). Echter, Adam en Eva aten van de verboden boom, waardoor de mens, de nefesj (ziel) sterfelijk werd. Paulus schrijft: “De eerste mens, Adam, werd een levende ziel (psuche); de laatste Adam (Christus) een levendmakende Geest (pneuma).” (1 Kor. 15:45) Er is dus verschil tussen het natuurlijke leven en de levendmakende Geest (Die opstandingsleven schenkt).

Gods levensadem trekt zich terug

Elk baby erft via Adam bij de geboorte de levensadem van God. Mensen leven omdat hun ademhaling aan God is verbonden, vaak zonder dit te beseffen. Waren alle mensen er maar zo zeker van als Job: “De Geest (roeach) Gods heeft mij gemaakt, en de adem des Almachtigen doet mij leven.”(Job 33:4, 27:3; Jes. 42:5)

Volgens Psalm 90:10 sterft de mens gemiddeld tussen de zeventig en tachtig jaar. Een mens zonder roeach ademt niet meer. De Goddelijke levensadem trekt zich terug en de dood treedt in. Dan keert het stof weer tot de aarde, zoals het geweest is, en de geest (roeach) keert weder tot God, die hem geschonken heeft (Pred. 12:7, zie ook Ps. 104:29). De natuurlijke levensadem lijkt eigendom te blijven van Gods roeach.

De Geest zweeft

We beschrijven nu een ander aspect van de roeach. Het tweede vers van de Bijbel spreekt al over de Geest van God: “De aarde nu was woest (tohoe) en ledig, en duisternis was op den afgrond; en de roeach Gods zweefde op de wateren.” (SV)
Hoe zou dit gegaan zijn? Als een vogel zweeft kan hij beneden alles waarnemen. Mogelijk zweefde op soortgelijke wijze ook de roeach Gods. Zou Zijn Geest het geheel inspecteren en de schade opnemen? Die indruk geeft het. Immers, uit het vervolg blijkt dat God aan het herstel van Zijn schepping begint.

Het woordje ‘zweven’ wordt drie keer gebruikt in het Oude Testament, zoals in Deuteronomium 32:11. Daar zweefde God als een arend boven Israël. Niet om Zijn volk als een prooi te verschalken, nee, om het te beschermen. Hij trof Zijn volk aan in een woest (tohoe) land (vs. 10). Deze situatie heeft overeenkomsten met Genesis 1:2 waar Zijn roeach boven de woeste (tohoe) aarde zweefde. De Geest van God staat ook hier in relatie met het herstel, ditmaal van Zijn volk. De Joodse commentator Rashie² karakteriseerde Gods herstelwerk als een barmhartige eigenschap.

De Geest waait

Een krachtiger voorbeeld van herstel wordt in de toekomst verwezenlijkt. Roeach betekent ook: wind. In Ezechiël 37 waait de Geest van God in de vallei van dorre doodsbeenderen. Daar heerst de dood. Gods roeach wil daar herstelwerk verrichten. De profetie zegt dat Gods roeach de doden tot nieuw leven opwekt. Gods Geest is daarom ook de Geest van het eeuwige leven, de ‘roeach chajjiem’, de levenwekkende Geest. Chajjiem kan gewoon ‘leven’ inhouden, maar ook ‘eeuwig leven’. Dat de Geest des levens uit God voortkomt, zegt de Here Jezus ook tegen Johannes: “En na die drie dagen en een halven, is een geest des levens uit God in hen (de twee lijken in Jeruzalem) gegaan; en zij stonden op hun voeten.” (SV Openb. 11:11)

God geeft van Zijn Geest

God gaf Zijn roeach ook ín mensen om hen zo te kunnen leiden dat zij Zijn wil uitvoerden, Zijn voornemens en Zijn liefde aan de mensen bekend maakten en wijsheid van Hem konden ontvangen. Zoals koning Salomo. Zij konden hierdoor Zijn stem verstaan en Gods Geest kon door hen spreken. Denk aan profeten en apostelen, die Zijn Woord ontvingen. Op deze manier kwam de Bijbel tot stand.

Naar verhouding gaf God in het Oude Testament Zijn roeach aan enkelingen, vooral aan hen die leiding aan Israël gaven. Hebreeën 2:4 schrijft ondermeer: “…door de Heilige Geest toe te delen naar Zijn wil.” Aan Mozes bijvoorbeeld. De Farao van Egypte zag dat Gods Geest in Mozes was. Hij zei: “Zouden wij iemand kunnen vinden als deze, een man, in wie de Geest Gods is?” (Gen. 41:38) Ook vervulde God kunstenaars voor het maken van de Tabernakel met Zijn Geest: “…en hem vervuld met Gods Geest, met wijsheid, inzicht en kennis, en dat voor allerlei werk, om ontwerpen te bedenken.” (Exod. 31:3) Daniël is ook een voorbeeld: “Er is een man in uw koninkrijk, in wie de Geest der heilige goden woont, en in wie in de dagen van uw vader verlichting, verstand en wijsheid, als de wijsheid der goden, gevonden werd…” (Dan. 5:11, zie ook Dan. 4:9, 18)

Gods Geest bedroefd

Deze werkzaamheid van Gods roeach kon ook weer uit de mens genomen worden. David smeekte na zijn overspel in Psalm 51:13: “Verwerp mij niet van Uw aangezicht, en neem Uw Heilige Geest niet van mij.” Dat kon gebeuren als de roeach droevig werd, wanneer de mens God niet gehoorzaamde. Jesaja schrijft over het bedroeven van Gods heilige Geest. “Zij waren wederspannig en bedroefden zijn heilige Geest.” (Jes. 63:10a) In het volgende vers staat: “Maar Hij dacht aan de dagen vanouds, aan Mozes, aan Zijn volk. Waar is Hij, die de herders zijner kudde voerde uit de wateren? Waar is Hij, die zijn heilige Geest in hun binnenste gaf?”

Gods Geest toont gezichten

Voor Israël ligt er de belofte in Joël 2:28 opgesloten, dat allen t.z.t. Zijn Geest zullen genieten: “Daarna zal het geschieden, dat Ik Mijn Geest (roeach) zal uitstorten op al wat leeft en uw zonen en uw dochters zullen profeteren; uw ouden zullen dromen dromen; uw jongelingen zullen gezichten zien.” Gods Geest komt op het gewone volk, niet specifiek op Joodse geleerden of leiders, maar op oude en jonge mensen. Als Gods roeach in alle Israëlieten aanwezig is zullen zij weten wat God van plan is, hoe zij naar Gods wil kunnen leven en welke dienstbare taak zij krijgen ter vestiging van het Koninkrijk der hemelen.
Gods Geest werkt dus ook via dromen en gezichten. Zullen we enkele noemen? God sprak met Abraham in een gezicht (Gen. 15:1). Ging dit via een droom, zoals Numeri 12:6 beschrijft hoe God Zijn Woord aan een profeet bekend maakt? De profeet Ezechiël beschrijft hoe het in zijn werk ging in hoofdstuk 11, vers 24a: “En de Geest hief mij op en bracht mij naar het land der Chaldeeën, naar de ballingen, in een gezicht door de Geest Gods.” In hoofdstuk 8:3b staat de eerste keer dat hem zoiets overkwam: “Toen hief de Geest mij op tussen aarde en hemel en bracht mij in gezichten Gods naar Jeruzalem...”³

De Geest verwekt Jezus

We hebben nu enig inzicht wat de Geest Gods kan, maar we kunnen ons God niet voorstellen. God kent dit probleem. O.a. daarom zond Hij Zijn Zoon om ons hierbij te helpen. Jezus Christus is de afstraling Zijner heerlijkheid en de afdruk van Gods wezen (Hebr. 1:3). “Wie Mij heeft gezien”, bevestigt Jezus, “heeft de Vader gezien.” (Joh. 14:9)
Sommigen hebben problemen met hoe Gods Geest Jezus in de moederschoot verwekte. Toch staat het er heel eenvoudig: “De Heilige Geest zal over u (Maria) komen en de kracht des Allerhoogsten zal u overschaduwen.” (Luc. 1:35a) God kan Zijn levensadem inblazen om leven te wekken; God kan Zijn Geest laten waaien over de dorre doodsbeenderen om leven uit de dood te wekken. Waarom zou de Heilige Geest zonder aanraking Zijn Zoon niet kunnen verwekken door Maria met Zijn kracht te overschaduwen?

Nog zo’n wonderlijke gebeurtenis. Johannes de Doper stond er waarschijnlijk versteld van. Terstond nadat Jezus gedoopt was, steeg Hij op uit het water. En zie, de hemelen openden zich, en hij zag de Geest (pneuma) Gods nederdalen als een duif en op Hem komen.” (Matt. 3:16)

Jezus geeft de Geest

Toen Jezus Zijn Vader onder Israël bekend had gemaakt teneinde het Koninkrijk Gods op te richten, accepteerden Israëls leiders om verschillende redenen Jezus niet als hun Verlosser. Toch had Hij gesproken: “Indien Ik door de Geest (pneuma) Gods de boze geesten (daimonion) uitdrijf, dan is het Koninkrijk Gods over u gekomen.” (Matt. 12:28) Zijn afwijzing leidde tot Zijn dood aan het Kruis. Toen heeft Hij Zichzelf “…door de eeuwige Geest (pneuma) als een smetteloos offer aan God gebracht.” (Hebr. 9:14) Onder groot lijden en in groot vertrouwen riep Hij luid Zijn Vader aan: “Vader, in uw handen beveel Ik Mijn geest (pneuma). En toen Hij dat gezegd had, gaf Hij de geest.” (Luc. 23:46, Ps. 31:6) “Toen de hoofdman, die tegenover Hem stond, zag, dat Hij zo de geest gegeven had, zeide hij: Waarlijk, deze mens was een Zoon Gods.” (Marc. 15:39)

De Geest wekt Jezus op

Petrus legde naderhand uit aan zijn volksgenoten hoe het zat. “Christus is eenmaal om de zonden gestorven als rechtvaardige voor onrechtvaardigen, opdat Hij u tot God zou brengen: Hij, die gedood is naar het vlees, maar levend gemaakt naar de Geest (pneuma).” (1 Pet. 3:18) Gods Geest had Hem opgewekt. Wat een bewijs van Gods krachtige Geest! Dit gold als hét bewijs dat Hij echt de Zoon van God was, “…naar de Geest (pneuma) der heiligheid door Zijn opstanding uit de doden verklaard Gods Zoon te zijn in kracht, Jezus Christus, onze Here.” (Rom. 1:4)
En toen? Jezus was geboren in het vlees en gestorven in het vlees. Hoe zag Hij er uit na Zijn opstanding? Bijna niet te geloven. Hij was geheel Geest geworden, met een geest-lichaam: “Ziet mijn handen en mijn voeten, dat Ik het Zelf ben; betast Mij en ziet, dat een geest (pneuma) geen vlees en beenderen heeft, zoals gij ziet, dat Ik heb.” (Luc. 24:39)

De Geest maakt mensen tot ‘pneuma’

Jezus zei tegen Nicodemus: “Wat uit het vlees geboren is, is vlees, en wat uit de Geest (pneuma) geboren is, is geest (pneuma). Het gaat erom dat de mens uit de Geest wordt geboren en tot Gods oorspronkelijke bedoeling met Adam wordt teruggebracht. Hiervoor is enkel het geloof in Jezus nodig, die stierf en opstond als de Grote Overwinnaar over de zonde. Geloven wij dit, dan komt Gods Geest in ons wonen: “Gij daarentegen zijt niet in het vlees, maar in de Geest (pneuma), althans, indien de Geest (pneuma) Gods in u woont.” (Rom. 8:9a) Dan worden we door de pneuma van God geleid en noemt God ons zonen (dit betekent erfgenaam en betreft zowel man als vrouw; Rom. 8:14).

En als onze levensadem tot God terugkeert? Dan ontvangen we een geest-lichaam. “Want indien wij samengegroeid zijn met hetgeen gelijk is aan Zijn dood, zullen wij het ook zijn [met hetgeen gelijk is] aan Zijn opstanding.” (Rom. 6:5)

Voetnoten

1. Hebrew-Chaldee Lexicon of the Old Testament, Genesius, Baker Book House, Grand Rapids, Michigan, 1988
2. Nederlandse Vertaling van den Pentateuch, en Rashies Pentateuch commentaar, A.S. Onderwijzer, NIK, Amstelveen, 1992
3. In het N.T. worden ook Zijn dienaren weggevoerd. Filippus (Hand. 8:10), Ananias (Hand. 9:10), Petrus (Hand. 10:3). Ook Paulus (2 Kor. 12:2-4), die gezichten zag van processen die zich in het hemelse afspelen.