1. De dorstende en smachtende ziel

Proeft u de heimwee in deze woorden? Het leven kan soms verwarrend zijn. Het leven met God is soms ook zo ondoorzichtig. Waar is Hij? Hoe kan ik Hem ervaren? Wat doet Hij met mijn hart? Hoe werkt Hij in mijn geweten? Hoe woont Hij in mijn ziel? Soms zouden we er allemaal wat meer zicht op willen krijgen. Soms hebben we zo’n intense honger en dorst naar God dat wij het wel kunnen uitschreeuwen. Soms kunnen wij niet leven met een God die zich verborgen houdt.

Wanneer we dan de Psalmen gaan lezen, herkennen wij ons in de gemoedstoestanden die door diverse Psalmschrijvers zijn beschreven in hun gebeden tot God. Het intense verlangen naar God wordt door David in Psalm 63:2 beschreven met de woorden: “O God, U bent mijn God, U zoek ik, mijn ziel dorst naar U, mijn vlees smacht naar U, in een dorstig land, zonder water.”

Voelen wij ons wel eens droog staan in ons leven met God? De ervaringen met God kunnen soms van dag tot dag verschillen. De ene keer is Hij de bijna tastbare Vriend die geduldig naar ons luistert en ons raad geeft. De andere keer is Hij de God die onbereikbaar veraf schijnt. Dan is Hij een God om wie we roepen in onze dorst naar Zijn aanwezigheid.

De ziel in de Bijbel is het centrum van ons leven. Het is te vergelijken met ons hart, niet als een orgaan, maar als de bron van ons denken en voelen! En dit hart, deze ziel, die vaak in één adem met ons lichaam wordt genoemd, kan soms letterlijk droog staan. Ondanks ons bidden en Bijbellezen, ondanks ons bezoeken van diensten en Bijbelstudies, blijven we ons soms zo leeg en doelloos voelen.
David was letterlijk in de woestijn van Juda toen Hij deze woorden schreef. En in zo’n droge periode kunnen onze gedachten alle kanten uitgaan. David wilde niet dat zijn gedachten hem verkeerd zouden gaan leiden. Hij besloot aan God te denken. Hij schreef: ‘Ik word diep van binnen verzadigd als ik aan U denk midden in de nacht, terwijl ik lig op mijn bed. En ik kan tot geen andere conclusie komen dan dat Uw goedheid beter is dan het leven’ (Ps. 63:2,3)

Er is iets wat tegemoet komt aan onze dorst naar God. En dat is Zijn goedheid, uitgedrukt in o.a. Zijn belofte dat alle dingen medewerken ten goede. Gods goedheid is beter dan het leven, want het overstijgt ons leven. Het gaat een eeuwigheid mee. Onze emoties zijn beperkt houdbaar, maar Gods goedheid is meer dan een emotie; het is een weten dat wij veilig zijn in Gods nabijheid. Ook al gaan we soms een geestelijke woestijn door.

Dit denken aan God als antwoord op ons dorstig voelen van verlangen naar God vinden we ook terug in Psalm 42 . Wij zingen het in de woorden van het lied: “Als een hert dat verlangt naar water, zo verlangt mijn ziel naar U. U alleen kunt mijn hart vervullen, mijn aanbidding is voor U.” De Psalmschrijver beschreef de toestand van zijn hart met de woorden: “Mijn ziel buigt zich neder in mij...” (42:6) Hij was neerslachtig, tegen een depressie aan. Maar hoe spoorde hij zichzelf aan om niet in die bui te blijven hangen? Hij deed dit met de woorden die erop volgen: “...daarom denk ik aan U.”

Dit kunnen we heel concreet ook zelf toepassen. Waarom zouden we geen schrift kunnen bijhouden waarin we onze ervaringen met God opschrijven? Zo’n schrift wordt als het leven zelf. Goede momenten die worden afgewisseld met kwade momenten. De goede momenten kunnen ons dan in de kwade momenten troosten. Als wij Gods hand hebben gezien in ons leven, weten we dat Hij ons niet in de steek zal laten. Het is goed om daarop gericht te zijn.

De gewonde ziel

Zoals ons lichaam gewond kan worden door een ongeluk, kan onze ziel als centrum van onze gevoelens en gedachten beschadigd worden. Bijvoorbeeld doordat mensen niet behoedzaam zijn omgegaan met onze identiteit. Kinderen kunnen beschadigd worden door heerszuchtige vaders, vrouwen kunnen beschadigd worden door seksbeluste mannen, mannen kunnen beschadigd worden door manipulerende moeders, etc. Er is nergens zo veel zorg als op het terrein van de zielzorg.

In een dodelijke ziekte schreeuwde Heman, de Ezrachiet het uit in Psalm 88:4: “Mijn ziel is verzadigd van rampen, mijn leven is het dodenrijk nabij.” Dag en nacht riep Hij tot God.

Toen David in zijn vlucht voor Saul een keer in doodsgevaar was, riep hij uit: “Mijn ziel is ten zeerste verschrikt.” En zijn vraag is dikwijls onze vraag: “Here, hoelang nog?” (Ps. 6:4)

Gewonde, angstige, van rampen verzadigde zielen vinden hun rust in God. Want een ziel die gebonden is door angst – en dat kunnen verschillende angsten zijn, maar het staat bijna altijd in verbinding met de dood – zo’n ziel kan losgemaakt worden van zijn wurgende greep. Dat kan alleen door Hem die in de Bijbel ‘De Verlosser’ wordt genoemd. Deze Verlosser wordt in het Oude Testament ‘Jahweh’ en in het Nieuwe Testament ‘Jezus’ genoemd. Als wij ons aan Hem hebben toevertrouwd begint er een verandering te komen in onze ziel. We gaan ontdekken dat wij een unieke God mogen kennen. Het is de ene en waarachtige God tot wie wij roepen: ”Here, wie is als Gij?” En dit kunnen we zeggen nadat we Hem geprezen hebben met de woorden: “Mijn ziel juicht in de Here, jubelt in Zijn verlossing.” (Ps. 35:9,10)

Waarom kunnen zielen zo gewond raken? Omdat onze ziel ons aardse leven bepaalt. Het is in zijn aard verbonden met het vergankelijke stof. Dezelfde stof als klinkt in de woorden: “Stof bent u, en tot stof zult u terugkeren.”

Er is echter hoop voor onze gewonde ziel. Deze hoop wordt verwoord in Gods Woord. Sterker nog: deze hoop is Gods Woord. In Psalm 119 vraagt David: “Mijn ziel kleeft aan het stof, maak mij levend naar Uw Woord.” (:25) Hij schreef ook: “Mijn ziel huilt van ellende, richt mij op naar Uw Woord.” (:28) En in vers 81 schreef hij: “Mijn ziel smacht naar Uw heil, op Uw Woord hoop ik.”

Een gewonde ziel wordt opgewekt door Gods Woord. Een terneergeslagen ziel wordt opgericht door Gods Woord. Een verlangende ziel vindt zijn hoop en verwachting in Gods Woord.

Welke plaats neemt de Bijbel in onze emoties en gedachten in? Horen wij Gods stem als wij de Schrift openen? Proeven wij iets van Zijn nabijheid als wij Zijn gedachten bestuderen? Leeft Gods Woord voor ons? Er ligt zo’n geneeskracht voor onze ziel in het kennen van Gods Woord.

Eén van de meest sprekende teksten over de ziel van de mens in relatie tot onze gedachten die soms zo met ons op de loop gaan, is Psalm 94, vers 19: ”Bij de veelheid van mijn gedachten in mijn binnenste, verkwikken Uw vertroostingen mijn ziel.” En de schrijver dacht daarbij aan de woorden van God die op dat moment bij hem bekend waren. De woorden van de eerste vijf boeken van het Oude Testament. Dit zijn namelijk troostboeken. Het vertelt over de oorsprong van de mens, zijn en haar plek op deze aarde. Het verhaalt over hoe God met Zijn volk in een soort van liefdesrelatie is gekomen waarin Hij hen Zijn bescherming gaf. Het vertelt over de regels van God voor een geordende samenleving, de zgn. tien geboden. Deze woorden waren en zijn volmaakt, d.w.z. beantwoorden aan het doel dat God met deze woorden had. David schreef in Psalm 19: “De Wet des Heren is volmaakt, zij verkwikt de ziel.”

Onze gedachten kunnen lijken op schepen in de storm, waardoor wij soms het gevoel kunnen hebben dat wij vergaan van ellende. In Psalm 107 wordt een groep mensen beschreven die als schepen waren temidden van een storm: “Zij rezen ten hemel en zonken neer in waterdiepten, hun ziel verging van ellende.” We zien gewoon de opzwepende kracht van de wind en de golven. Soms kunnen we daar helemaal niets aan doen. We zijn overgeleverd aan de elementen van deze wereld.

Maar in deze wereld is de Goede Herder gekomen. De goede Herder die Zijn schapen kent en hen meevoert naar de grazige weiden van hoop. Van deze Herder staat ook beschreven: “Hij verkwikt mijn ziel.” Want het is de God die ons leidt in de rechte sporen om de verheerlijking van Zijn naam. Maar niet voordat Hij onze ziel opricht, verlicht en voedt met het goede. In Psalm 107 staat beschreven over hen die een eenzame weg moesten gaan, dwars door woestijnen heen: “Dat zij de Here loven om Zijn goedertierenheid, omdat Hij de dorstende ziel heeft gelaafd en de hongerende ziel met het goede vervuld.”

Waardoor laten wij ons vullen in onze stormen. Met het goede van God of met onze eigen oplossingen? Het goede van God is de Here Jezus, die ons hart wil bewonen!

3. Een tot rust gekomen ziel

Als wij leren onze gedachten en gevoelens bekend te maken bij onze hemelse Vader, met een gebed om heil, innerlijke genezing, zal God onze ziel brengen in een schuilplaats van rust. In het onheil dat we kunnen ervaren of dat wij ervaren hebben in ons leven, zal er een schuilplaats zijn waar wij ons veilig kunnen voelen. Deze schuilplaats ligt in een open relatie met God. Het ligt in de gesprekken die wij met Hem mogen hebben bij een geopende Bijbel. Het ligt in het luisteren naar een preek of het gezamenlijk bestuderen van Gods Woord.

In Psalm 57:2 staat het zo: “o God, wees mij genadig, want bij U schuil mijn ziel, ja in de schaduw van Uw vleugelen zal ik schuilen totdat het onheil voorbij is.”

Die plaats is dicht bij het hart van God. Dan wordt Psalm 131:2 ook onze belijdenis: “Immers heb ik mijn ziel tot rust en stilte gebracht als een gespeend kind bij zijn moeder; als een gespeend kind is mijn ziel in mij!”