In Dagblad Trouw (donderdag 14 april 2005) stond een artikel naar aanleiding van een onderzoek door het Amerikaanse blad 'Christianity Today'. Waar Maarten Luther de paus nog 'antichrist' noemde, ligt dat nu anders. We citeren: "Uit onderzoek in Christianity Today blijkt dat evangelicals meer van de paus houden dan van hun eigen voormannen (...) De antichrist van vroeger heet nu de grootste pleitbezorger van 'bijbelgetrouw christendom', het moderne ere-etiket voor betrouwbaarheid".
Bij deze trend sluit de Evangelische Omroep (EO) in haar blad Visie (nr. 16; 16-22 april 2005) aan. Zowel één van de directeuren als de hoofdredacteur van het blad schrijven in dit nummer naar aanleiding van het overlijden van paus Johannes Paulus II, kortweg JPII, met veel sympathie voor deze paus.
Meer en meer staat de EO open voor (gelovigen uit) de Rooms-Katholieke kerk. Deze weg is al enige tijd geleden ingeslagen. Het Reformatorisch Dagblad van 29 juni 2000 vermeldde destijds: "De Evangelische Omroep (EO) heeft twee stoelen in haar ledenraad gereserveerd voor niet-protestanten. Afgevaardigden uit bijvoorbeeld de Anglicaanse Kerk, de Oud-Katholieke Kerk en allochtone kerken kunnen daarop plaatsnemen. Om dat mogelijk te maken, heeft de omroep het woord 'protestant' uit de statuten geschrapt". Daarmee heeft men ruimte willen geven om ook gelovigen uit (onder meer) de Rooms-Katholieke kerk een plaats te kunnen geven in de ledenraad. Deze laatsten kunnen volgens dit artikel daarin plaatsnemen op voorwaarde dat zij instemmen met de grondslag van de omroep: de Bijbel als het onfeilbare Woord van God.
De hoofdredacteur besluit in bovengenoemde EO-Visie zijn 'Commentaar' met: "Deze weken weet ik me 'katholieker' dan ooit, maar dan in de oorspronkelijke betekenis van het woord: lid van de algemene, wereldwijde kerk van Christus. Ik hoop en bid dat de nieuw te kiezen paus net zo veel jongeren en ouderen enthousiast zal maken voor deze kerk als zijn voorganger deed".

Tsja. Wat moet je hiervan denken? Is dit het waar de evangelischen mee bezig moeten zijn? We zien uit bovenstaande publicaties in hoofdlijnen twee dingen naar voren komen. Enerzijds moet de Rooms-Katholieke gelovige aanvaard worden als hij een 'oprecht gelovige' is, en dat staat los van leiding en leer van de kerk waarvan hij lid is. Anderzijds zien we ook een grote achting voor de leiding zelf! Vaak omdat er dingen gezegd zijn door paus JPII, en ook door zijn opvolger Benedictus XVI, die door vele evangelischen niet meer gezegd durven worden, maar door hen wel worden onderschreven. Daarbij wordt dan al het andere wat door deze kerkleiders en hun volgelingen geloofd en gezegd wordt voor lief genomen. Het zijn 'dogma's waarop we een ander niet moeten vastpinnen'.

De moederkerk

De kerk van Rome beschouwt zich nog altijd als de 'moederkerk' van alle christelijke gelovigen. In haar optiek maakt elke gedoopte protestant deel uit van die ene katholieke, algemene kerk! Hij of zij is alleen afgedwaald.
'Protestanten' (als benaming van christenen die zich onderscheiden van de Roomse kerk) zijn er sinds de Reformatie. Tot dusver onderscheidde het protestantisme zich op drie belangrijke kernpunten: alleen Jezus en de Bijbel, waarmee ze 'katholieke' heiligenverering en de verering van Maria afwijst. Verder zijn -in het algemeen gesproken- bij de protestanten nog twee sacramenten (doop en avondmaal) in plaats van de zeven die de Kerk van Rome kent, in stand gehouden. En tot slot is er geen erkenning van het moreel en bestuurlijk gezag van de paus.
De protestantse kerk kent geen centraal gezag en kent inmiddels vele varianten, zoals de calvinisten, de Lutherse kerk, methodisten, de Anglicaanse kerk, pinkstergemeenten en baptisten, etc.

Al in de eerste eeuw zijn de christenen afgeweken van de boodschap die van Godswege in deze tijd geldt: de boodschap die God via Zijn dienstknecht Paulus heeft gegeven. De boodschap waarin sprake is van de geweldige positie die de gelovige in Christus heeft, waarbij hij samen met Christus als Hoofd dat ene Lichaam vormt.
Sinds die eerste eeuw heeft het christendom zich gevormd en daarbij richtte men zich niet op Paulus, maar vooral op het (vaak onbijbelse) beeld dat men van Petrus had en nog steeds heeft. Dit heeft met name zichtbaar gestalte gekregen in de Kerk van Rome, die vele inzettingen, bestemd voor het volk Israël, heeft overgenomen en zich zelfs 'als Gods volk' in de plaats daarvan stelde. In katholieke kerken bevindt zich een heilig gedeelte met een 'ark' en vervullen 'priesters' dienst.
De Kerk van Rome is gebaseerd op een tweeledig fundament. Ten eerste is dat de Heilige Schrift. Natuurlijk: elke oprechte katholiek (van hoog tot laag) kan instemmen met de grondslag dat 'de Bijbel het onfeilbare Woord van God' is! Toch handelt men niet in overeenstemming met dat Woord. Want naast het Woord van God is de Roomse kerk ook gebaseerd op de 'Traditie'. Immers: 'De Heilige Geest is aan de kerk gegeven', zo betoogt zij, 'en daarom is alles wat aan overleveringen een bepaalde religieuze waarde heeft gekregen binnen de kerk, van God afkomstig'. Deze Traditie blijkt in de praktijk meer gezag te hebben dan Gods Woord zelf; men doet dingen die vanuit de Traditie ontstaan zijn en tegen Gods Woord ingaan. Zoals bijvoorbeeld heiligenverering, de verering van Maria, die tevens als middelares gezien wordt, of de vreemde manier waarop iemand zalig verklaard wordt. Zelfs van JPII kan niet met zekerheid gezegd worden dat hij 'al' in de hemel is. Wat een armoede! Vanuit de Bijbel beschouwt, mag je constateren dat Maria helemaal niet in de hemel is, maar zich nog altijd in het dodenrijk bevindt, wachtend op haar opstanding! Dus wie wordt eigenlijk vereerd, als men 'Maria' vereert? Welke (af)godin neemt haar plaats in en heeft zo een grote geestelijke invloed op deze kerk? Paus JPII, die zo goed de standpunten die ook binnen de evangelische wereld leven, kon verwoorden, was een groot vereerder van Maria!
En wat is het vreemd dat de 'Heilige Geest' in de Traditie dingen laat ontstaan, die in tegenspraak zijn met het Woord dat Hij Zelf heeft geïnspireerd. Dat kán toch niet?! Wie is die 'geest', die in de Traditie allerlei onbijbelse dingen heeft laten ontstaan?
Ach, er zijn nog wel meer dingen te noemen, waarin de Roomse kerk afgeweken is van Gods Woord. En daarom was één van de belangrijke dingen die de Reformatie op tafel legde het 'sola scriptura': alleen het Woord! Trouwens dat is wat elke reformatie binnen de christelijke kerk kenmerkt. Waar gelovigen binnen de protestantse kerk vonden dat hun kerk toch weer te veel op de moederkerk ging lijken in het vasthouden van dogma's, daar vond men in het Woord alleen steun. Een proces waaruit uiteindelijk de 'evangelischen' zijn ontstaan. Overigens is in veel gevallen ook het gedachtegoed binnen de evangelischen weer tot dogma geworden. En o wee als je bepaalde dingen anders ziet, doordat je je richt op de Bijbel alleen. En zo is het steeds hetzelfde liedje.
Het is opmerkelijk dat elke reformatie in de geschiedenis een terugkeer was (helaas vaak ten dele) naar de boodschap van Paulus en niet die van Petrus!

Glad ijs

En nu lijken we dan zover te zijn, dat binnen de evangelische wereld het 'sola scriptura' niet meer voorop staat. En dan bevindt de gelovige zich op glad ijs. Het is ook wel lastig om te aanvaarden wat de Schrift nu eigenlijk werkelijk zegt, als je net je eigen dogma's een beetje helder denkt te hebben. Nog meer versplintering zal het gevolg zijn.
Een omslag in het denken heeft plaatsgevonden. We zijn benieuwd waar dit allemaal toe zal leiden. Zeker nu de nieuwe paus weer allemaal van die - voor ons - herkenbare dingen zo mooi, maar ook bescheiden, verwoordt. De tijd zal het leren.
Maar één ding is zeker: Hoe dichter je leeft met Gods Woord - en Zijn Woord alleen - hoe minder groot de kans is om in de val van de religie terecht te komen. En binnen de religie (= letterlijk: het opnieuw een verbond sluiten (met het hogere) is het niet de Heilige Geest Die werkt, maar "de geest, die thans werkzaam is in de kinderen der ongehoorzaamheid" (Efe. 2:2), die altijd ingaat tegen het Woord der waarheid, dan wel die waarheid aanvult met leugens!

Net als Visies hoofdredacteur 'hoop en bid' ik ook, en dan niet voor de rol van de paus, maar of de Heer nog deuren wil openen om te spreken van het geheimenis van Christus (Kol. 4:3); dat is: alles betreffende het Lichaam van Christus, waarvan Hij het Hoofd is. Dat is 'sola scriptura' voor ons, in de huidige heilsperiode, waarin Gods genade centraal staat.