De naam

De naam die door de Joden aan het boek van de Psalmen is gegeven is Tehillim. Onze Nederlandse naam ‘Psalmen’ is de vertaling van de Griekse titel uit de Septuaginta (Griekse vertaling van het Oude Testament) van het Psalmenboek; Psalmoi, dat eenvoudig ‘liederen’ betekent. Het woord ‘Psalm’ is van het Griekse Woord ‘Psalterion’ dat kan worden vertaald met ‘harp’ of een ander snaarinstrument. Vanuit het Grieks betekent ‘Psalmen’ dus: liederen bij snarenspel. Tehillim wordt meestal vertaald met ‘lofzangen’. Het komt van de stam ‘halal’ dat ‘een jubelend geluid maken’ betekent.. Het boek Psalmen bevat 150 liederen/lofzangen die begeleid kunnen worden met snarenspel.

De structuur

Het boek is onderverdeeld in vijf hoofddelen

1.      Psalm 1-41
2.      Psalm 42-72
3.      Psalm 73-89
4.      Psalm 90-106
5.      Psalm 107-150

Hoewel niemand precies weet hoe deze indeling is ontstaan, is het wel opvallend, dat de vijf hoofddelen c.q. boeken der Psalmen nauwe verwantschap hebben met de vijf boeken van Mozes.

De structuur van het boek der Psalmen

1. Psalm 1-41: Het boek GENESIS, aangaande de mens
De raad van God aangaande de mens. Alle zegeningen komen voort uit gehoorzaamheid (vg.Psalm 1:1 met Gen. 1:28). Gehoorzaamheid is ‘de boom des levens’ voor de mens (vg. Psalm 1:3 met Gen.2:16). Ongehoorzaamheid leidt tot de val van de mens (vg. Psalm 2 met Gen.3). Het herstel kan alleen plaatsvinden door de Zoon van Adam (Zoon des mensen) in Zijn verzoenend werk als het ‘zaad van de vrouw (vgl. Psalm 8 met Gen.3:15). Dit Psalmenboek eindigt met een doxologie (een soort lofprijzing) en een dubbel Amen.

2. Psalm 42-72: Het boek EXODUS, aangaande Israël als een volk
De raad van God aangaande de val van Israël, Israëls Verlosser en Israëls verlossing (Ex.15:13) Vergelijk Psalm 68:5 met Exodus 15:3 waar beide keren staat JAHWEH is Zijn naam Dit boek begint met Israëls roepen om bevrijding en eindigt met de Koning van Israël Die regeert over het verloste volk. Het boek eindigt met een doxologie en een dubbel Amen.

3. Psalm 73-89: Het boek LEVITICUS, aangaande het heiligdom
De raad van God aangaande het heiligdom in relatie tot de mens en het heiligdom in relatie tot God. Het heiligdom, de gemeente (Israël), vergadering, Sion zijn woorden die in bijna elke Psalm voorkomen in dit boek. Het boek eindigt met een doxologie en een dubbel Amen.

4. Psalm 90-106: Het boek NUMERI, aangaande Israël en de volkeren van de aarde

De raad van God aangaande de aarde. Het laat zien dat er is geen hoop en rust is voor de aarde, los van JAHWEH. De wereld wordt voorgesteld als een woestijn (in woorden als ‘bergen’, ‘heuvels’, ‘vloed’, ‘gras’, ‘bomen…’. ). Het begint met het gebed van Mozes (de man van de woestijn), Psalm 90, en het eindigt met een herhaling van Israëls rebellie in de woestijn (Psalm106). Merk op: het nieuwe lied voor de ganse aarde in Psalm 96:1. Het boek eindigt met een doxologie en een Amen.

5. Psalm 107-150: Het boek DEUTERONOMIUM, aangaande God en Zijn Woord
De raad van God aangaande Zijn Woord, laat zien dat alle zegeningen voor de mens (boek 1), alle zegeningen voor Israël (boek 2), alle zegeningen voor de aarde en de volkeren (boek 5) verbonden zijn aan het kennen van het Woord van God (Deut.8:3: De mens leeft van al wat uit de mond van de Heer uitgaat = Zijn Woord(en)). Het niet luisteren naar het Woord van de Heer is de oorzaak voor de moeiten van de mens, de verwerping van Israël, de val van het heiligdom en de ellende van de aarde. De zegeningen komen van de Heer wanneer Zijn Woord in het hart wordt geschreven (Vg. Jeremia 31:33,34; Hebr.8:10-12; 10:16,17). We vinden in dit boek Psalm 119; de Psalm van het Woord… Het Levende Woord (Johannes 1:1) begon Zijn bediening met aanhalingen uit Deut.6:13,16; 8:3; 10:20 in Mattheüs 4:4,7,10. Het boek begint met Psalm 107. In :20 lezen we: Hij zond Zijn woord, Hij genas hen. Het eindigt met vijf Psalmen (naar de vijf Psalmenboeken). Iedere Psalm begint en eindigt met ‘Halleluja’.

De auteurs van de Psalmen

De meeste Psalmen (73) zijn geschreven door David:

37      in boek 1       (3,4,5,6,7,8,9,11-32,34-41); 
18      in boek 2       (51-65, 68-70); 
1       in boek 3       (86); 
2       in boek 4       (101,103) en 
15      in boek 5       (108-110, 122,124,131, 133,138-145).

Verder zijn er Psalmen van Asaf (David benoemde Asaf tot leidinggevend musicus - 1 Kronieken 16:4,5); de Zonen van Korach (Zie Numeri 16,17 - De zonen van Korach die streed met Aäron over het recht op het priesterschap. Ook een verwijzing van de gilde van tempelzangers in 2 Kronieken 20:19); Salomo; Heman, de Ezrachiet; Etan, de Ezrachiet en Mozes (90).

Het onderwijs in de Psalmen

In het boek ‘In ontmoeting met het Oude Testament´ staat: “De Psalmen blijven een bron van geestelijke steun voor alle gelovigen. Hun woorden raken ons in het hart, net zoals ze het hart hebben geraakt van mensen sinds de tijd dat ze werden geschreven. Hoe we ons ook voelen en hoe onze omstandigheden ook zijn, de stemmen uit dat verre verleden nodigen ons uit naar hen te luisteren. Ook zij hebben de vreugde, het verdriet, de rouw, de zonde, de woede, de belijdenis van schuld en al die andere dingen ervaren die ons zo diepe raken. Ze roepen ons op van hen te leren wanneer de Heilige Geest hun woorden gebruikt om ons dichter bij de HEERE te brengen” (Blz. 312. Uitgeverij: Groen, Heerenveen. 2008).

. Toch zijn de Psalmen niet in de eerste plaats om ons geschreven. Ook gaan de Psalmen niet over ons! Met ‘ons’ bedoel ik: leden van het Lichaam van Christus, de Gemeente.
Het onderwijs in de Psalmen gaat verder dan het verlenen van geestelijke steun. De Psalmen laten ons zien wie Christus is en wat Gods weg is met Israël en de volkeren. In dit alles moeten we weten dat de heilige Geest de auteur is, die de schrijvers inspireerde (Zie Hand. 1:16; 2:25 en 30; Hebr.3:7). We moeten in gedachten houden wat Petrus schreef in 2 Petrus 1:21: “Dit moet gij vooral weten, dat geen profetie der Schrift een eigenmachtige uitlegging toelaat; want nooit is profetie voortgekomen uit de wil van een mens, maar, door de heilige Geest gedreven, hebben mensen van Godswege gesproken.” Hierin ligt een aanwijzing hoe wij de Psalmen moeten leren lezen.

Lees de Psalmen Christocentrisch

De Here Jezus zei tegen de Emmaüsgangers: “En Hij begon bij Mozes en bij al de profeten en legde hun uit, wat in al de Schriften op Hem betrekking had” (Luk. 24:27). Daarom is het goed de Psalmen Christocentrisch te lezen. Dit is onderzoeken wat in de Psalmen betrekking heeft op Christus. “Het boek Psalmen geeft een duidelijk beeld van Jezus als Zoon van God, offer voor onze zonden, de grote Hogepriester, verrezen uit de dood. Koning der koningen en Here der Heren” (In ontmoeting met het OT, blz.310. Uitg. Groen, Heerenveen. 2008). We lezen in de Evangeliën dat de Here Jezus vaak bad. De Psalmen laten ons de inhoud van Zijn gebeden zien. Wanneer we de Psalmen lezen, moeten we dus beseffen dat het geschreven is met het oog op Christus (de Messias), Israël, als Zijn volk en de volkeren als Zijn bezit. De toepassing is voor iedereen die besef dat hij/zij een Redder nodig heeft om bevrijd te kunnen worden van de macht van de zonde.

In het boek Psalmen wordt ook de grote tegenstelling beschreven tussen de ware en de valse Messias. De valse Messias wordt de ‘man van de aarde’ genoemd (Psalm 10:18, SV)en de ware Messias de welgelukzalige Man (Ps. 1:1). De Psalmen vertellen de ondergang van de valse Messias en zijn volgelingen en de glorie van de ware Messias en Zijn volgelingen. De Psalmen getuigen dat de wraak God toebehoort en de uitoefening van de wraak (de toorn van God over goddeloosheid) ligt in handen van de ware Messias, daarin bijgestaan door Zijn volk en Zijn engelen.

Lees de Psalmen profetisch en met onderscheid

De confrontatie tussen de ware Messias en de valse Messias vindt plaats gedurende de wederkomst van Christus. De Psalmen moeten daarom ook gelezen worden met het oog op deze wederkomst. Deze wederkomst is voor de gelovigen van nu ook nog toekomstig. De Psalmen beschrijven echter niet de toekomst van de Gemeente, als het Lichaam van Christus. De Gemeente was ten tijde van de Psalmen nog een verborgenheid. Hoite Slagter schrijft (Gods Woord wijst ons de weg. Blz.97. Uitg. Everread, Morgenrood): “Een belangrijk, zo niet het voornaamste, onderscheid wat in de Bijbel naar voren komt is dat tussen profetie en verborgenheid. Wij leven nu in een periode, die de Bijbel omschrijft als ‘de bedeling van het geheimenis’(Efe. 3:9. In de NBG vertaling is gekozen voor het woord ‘bediening’ in plaats van ‘bedeling’. De letterlijke vertaling is ‘huishouding’ van het Griekse woord ‘oikonomia’. Bedeling is daarom een betere vertaling dan ‘bediening’ of ‘gemeenschap (Staten Vertaling). Met ‘geheimenis’ bedoelen we eigenlijk dat verborgen aspect van de wil van God, dat ‘ten tijde van vroegere geslachten (ten tijde van de Psalmen – noot schrijver) niet bekend is geworden aan de kinderen der mensen, zoals het nu (eind boek Handelingen – noot schrijver) door de Geest geopenbaard is” (Efe. 3:5).

Tegenover verborgenheid of geheimenis staat profetie. En dat is ‘dat aspect van Gods wil dat ten tijde van vroegere geslachten (ten tijde van de Psalmen – noot schrijver) wel bekend was aan de kinderen der mensen.

De Psalmen zijn voor een groot deel profetisch. In de Psalmen gaat het over een zichtbaar volk (Israël), dat op de eerste plaats staat in Gods handelen met de wereld. In de Psalmen gaat het over zichtbaar heiligdom (de tempel). We vinden Psalmen over een zichtbare Koning van een koninkrijk dat zichtbaar wordt op aarde. Er ligt een verwachting in van een toekomstige (oordeels) periode in de zogenaamde ‘Dag des Heren’ (verg. Psalm 2). De zegeningen die in de Psalmen worden beschreven zijn aards en hebben betrekking op een welzijn op aarde. Israël wordt in de Psalmen gezien als de Bruid van de Koning (verg. Psalm 45). De hoop van Israël richt zich op de aarde waar zij haar aardse roeping en opdracht zal vervullen.

In de huidige fase van Gods plan, door Paulus genoemd als de ‘huishouding van het geheimenis’ gaat het over een onzichtbaar volk (het Lichaam van Christus). Er is nu geen onderscheid tussen Israël en de volkeren Er is sprake van een onzichtbaar heiligdom (God woont door Zijn Geest in ons hart). Het Koninkrijk is verborgen. Onze verwachting richt zich op de verschijning van Christus, met wie wij zullen verschijnen in heerlijkheid (Kol. 3:4, Titus 2:13). De Gemeente wordt door Paulus gezien als ‘het Lichaam van Christus’. De hoop van de Gemeente richt zich op de hemel, waarin zij nu al door geloof mag genieten van de hemelse zegeningen.

Wanneer we bovenstaand onderscheid tussen Israël en de Gemeente niet meenemen in het lezen van de Psalmen, kunnen teksten in de Psalmen ons in verwarring brengen. Wanneer we als voorbeeld de wraakpsalmen nemen met teksten als ‘Welgelukzalig zal hij zijn, die uw kinderen grijpen en aan de steenrots verpletteren zal’ (Uit Psalm 137) dan kunnen we dit maar moeilijk rijmen met de genade en de liefde van God zoals het wordt beschreven in het Nieuwe Testament. In de huidige fase van Gods plan regeert God in het verborgene in genade, terwijl de volgende fase er één zal zijn waarin Hij zal regeren en optreden als Rechter. We kunnen daarom de wraakpsalmen niet lezen vanuit het standpunt van genade. We zullen het moeten lezen vanuit het standpunt van de Wet en het toekomstig oordeel. In deze studiereeks zullen we apart een keer aandacht schenken aan de wraakpsalmen. Wanneer we in de Psalmen lezen over zegeningen onder het Koningschap van de Messias, moeten we beseffen dat deze zegeningen aardse zegeningen zijn voor Israël en de volkeren op aarde! Deze zegeningen kunnen we dus niet zomaar meenemen naar de huidige tijd. Lees de Psalmen daarom ook heilshistorisch met het oog op de ontwikkeling van de openbaring van het heil voor Israël en de Gemeente.

Lees de Psalmen persoonlijk

Wanneer we Psalm 139 echter in de eerste plaats Christocentrisch lezen, met het oog dus op de Messias, verstaan we dat het Zijn woorden zijn. Psalm 139 spreekt over de Messias, Zijn geboorte, Zijn leven, Zijn bestaan. Nooit zou Hij aan de aandacht kunnen ontsnappen van Zijn Vader. Hij was zowel in de hemel als in het dodenrijk. Alleen Hij die zonder zonde is, kan oordelen over goddelozen. En alleen Hij die volmaakt is in heiligheid en reinheid kan alles wat niet volmaakt is haten! Dit zal ook gebeuren in de toekomstige oordeelsperiode, de Dag des Heren. Zo is Psalm 139 ook profetisch.

Voor ons betekent Psalm 139 dat wij onze identiteit mogen verbinden aan de Here Jezus. Wij als gelovigen zijn immers ‘in Hem’, zoals Paulus dat dikwijls verwoord. Nooit zullen wij, vanuit deze positie, aan de aandacht van de hemelse Vader ontsnappen. Waar wij zijn is Christus! Hij omsluit ons, van achter en van voren. Zijn hand rust op ons in Zijn zegeningen die ons bezit mogen zijn. Daar waar van de Here Jezus wordt gezegd dat Zijn groei in de buik van Maria een wonderbaarlijk gebeuren is en Hij kunstig werd geweven in Maria’s schoot, mogen wij nu ook zeggen dat God ons in Christus als een volmaakte nieuwe schepping ziet. Ondanks dat er naar de mens gesproken weeffouten kunnen zijn in ons menselijk lichaam. Als wij dus moeite hebben om te danken en te loven voor het ontzaglijke wonder van ons bestaan, omdat we al lang worstelen met ziekte en onvolmaaktheid, kan deze Psalm ons toch troosten vanwege onze door God geziene verbondenheid met Christus. Zo krijgt Psalm 139 een diepgang doordat we het in de eerste plaats Christocentrisch lezen en vervolgens profetisch en daarna persoonlijk! In deze studiereeks noemen we dit de CPP methode: Christocentrisch, Profetisch en Persoonlijk.
Laat dit de manier zijn waarop we alle Psalmen gaan lezen. Er zal een wereld voor ons open gaan!

Soorten Psalmen

Niet iedere Psalm is volgens eenzelfde patroon geschreven. Er zijn verschillende typen Psalmen (Naar ‘In ontmoeting met het Oude Testament’. Blz.307. Uitg. Groen, Heerenveen. 2008).

• Hymnen
  Gezangen van lof en dank aan God voor Wie Hij is en wat Hij heeft gedaan (o.a. Ps.8).
• Boetepsalmen
  Betuigen berouw over zonde, vragen om genade en vergeving (o.a. Ps.38).
• Wijsheidspsalmen
  Algemene observaties over het leven, vooral over God en de relatie tussen de mens en God (o.a. Ps. 1).
• Koningspsalmen
  Refereren aan David (of Salomo), maar in het bijzonder aan de Zoon van David, de Messias, als Gods instrument om Zijn volk te regeren (o.a. Ps.45).
• Messiaanse Psalmen
  Beschrijven aspecten van de persoon of de bediening van de Messias (o.a. Ps.22)
• Wraakpsalmen
  Roepen om Gods oordeel over Gods vijanden en/of de vijanden van Zijn volk (o.a. Ps.69)
• Klaagpsalmen
  De dichter beklaagt zich over zijn situatie; de Psalm bevat meestal een klacht, een uiting van geloofsvertrouwen en een lofprijzing aan God (o.a. Psalm 3)