Bijbelmagazine
Vooropgesteld, het vertalen van de Bijbel is een uiterst moeilijke aangelegenheid. Het gaat daarbij niet alleen om het vertalen van woorden, maar ook om het weergeven van uitdrukkingen en zegswijzen. Letterlijk vertalen van de brontekst leidt al gauw tot onleesbaarheid. Vertalen is dan ook vaak concessies doen ter wille van een goede weergave in verstaanbaar Nederlands.
Nieuwe Bijbel Vertaling (NBV)
Op de website van de Nieuwe Bijbelvertaling, nbv.nl, wordt het een en ander uitgelegd over het hoe en waarom van deze Bijbel, zoals de vertaalmethode, de verhouding tussen brontekst (Hebreeuws/Grieks) en doeltaal (Nederlands).
Bij het lezen van de NBV wordt al snel duidelijk, dat men zich vooral gericht heeft op de ´doeltaal´, het Nederlands van heden ten dage. En daarmee is direct het belangrijkste kritiekpunt op de NBV aangegeven. Want dat heeft er o.a. toe geleid, dat sommige woorden/uitspraken in de brontekst er in de vertaling heel anders uit komen.
Zo is bijvoorbeeld de uitdrukking ´(mannen)broeder(s)´ (Matt. 5:23; Hand. 1:16, 2:29, 13:26, 38; Rom. 1:13; 1 Kor.1:10, 11, etc.) vervangen door ´broeders en zusters´.
In Genesis 18:12 noemt Sara Abraham haar ´heer´ (i.o.m. de brontekst). In de NBV is ´heer´ vervangen door ´man´. Dit is niet alleen onjuist, maar ook verwarrend, want in 1 Petrus 3:5 en 6 wordt wel weer ´heer´ gebruikt: “Daarmee tooiden zich vroeger ook de heilige vrouwen die hun hoop op God vestigden en het gezag van hun man erkenden, zoals Sara: zij gehoorzaamde Abraham en noemde hem ‘heer’.”
In Deuteronomium 18:15 heeft de NBV vertaald: “Hij zal in uw midden profeten laten opstaan, profeten zoals ik. Naar hen moet u luisteren”, terwijl uit Handelingen 3:22 is af te leiden, dat de SV en NBG-´51 hierin een goede vertaling hebben gegeven: “Een profeet uit uw midden, uit uw broederen, zoals ik ben, zal de HERE, uw God, u verwekken; naar hem zult gij luisteren.” In de NBV gaat dus het getuigenis van Christus in deze tekst verloren.
In Jesaja 7:14 zal volgens de NBV een ´jonge vrouw´ zwanger worden, terwijl in Mattheüs 1:23 duidelijk wordt “…wat bij monde van de profeet door de Heer is gezegd: De maagd zal zwanger worden…” Zo zijn er veel meer verwarrende vertalingen aan te wijzen in de NBV.
Verstaanbaar?
Dat er veel nadruk gelegd moest worden op het ´verstaanbaar hedendaags Nederlands´ wordt in sommige teksten juist weer onderuit gehaald. De hoofdman over honderd heet in de NBV centurio, de kamerling uit Morenland is een eunuch geworden en Dorkas maakte tunica’s in plaats van rokken…
En wat te denken van Mattheüs 27:27 “De soldaten van de prefect namen Jezus mee naar het pretorium en verzamelden de hele cohort om hem heen.” Hoezo verstaanbaar Nederlands?
Dit zegt de HSV: “Toen namen de soldaten van de stadhouder Jezus met zich mee in het gerechtsgebouw en verzamelden heel de legerafdeling om Hem heen.”
Parafrase-vertaling
Bij deze vorm van ´vertalen´ is het streven naar een letterlijke weergave losgelaten. Men vertelt in eigen woorden na, terwijl men daarbij ook nog als doel stelt dat het allemaal simpel moet zijn. Bij een parafrase-vertaling weet je nooit of het een eigen interpretatie van de vertaler is of dat het een letterlijke weergave van Gods gedachten en woorden is. Daar komt bij dat men in de NBV en passant allerlei wetenschappelijke en theologische inzichten heeft meegenomen, waarvan vele op z´n minst discutabel zijn.
En altijd is er die twijfel bij het lezen: "Is het in overeenstemming met wat God bedoeld heeft in de grondtekst?" Wie denkt dat dit inderdaad zo is, komt bedrogen uit. Hieronder nog een paar (van vele) voorbeelden waarbij men ter wille van de doelstelling(en) de oorspronkelijk tekst anders heeft weergegeven, woorden heeft toegevoegd en soms zelfs helemaal heeft weggelaten!
Hieronder een paar voorbeelden:
| Tekst | Herziene Statenvertaling | Nieuwe Bijbelvertaling |
| (Dit is wat er in de brontekst ongeveer staat) | (Dit is wat de NBV er van gemaakt heeft) | |
| Genesis 25:32 | Ezau zei: Zie, ik ga toch sterven; wat moet ik dan met het eerstgeboorterecht? | ‘Man, ik sterf van de honger,’ zei Esau, ‘wat moet ik met dat eerstgeboorterecht?’ |
| Daniêl 7:13 | Ik keek toe in de nachtvisioenen, en zie, er kwam met de wolken van de hemel Iemand als een Mensenzoon. Hij kwam tot de Oude van dagen en men deed Hem voor Zijn aangezicht naderbij komen. | In mijn nachtelijke visioenen zag ik dat er met de wolken van de hemel iemand kwam die eruitzag als een mens. Hij naderde de oude wijze en werd voor hem geleid. |
| Mattheüs 6:27 | Wie toch van u kan met bezorgd te zijn één el aan zijn lengte toevoegen? | Wie van jullie kan door zich zorgen te maken ook maar één el aan zijn levensduur toevoegen? |
| Handelingen 2:6 | Toen dan dit geluid klonk, kwam de menigte samen en raakte in verwarring, want ieder hoorde hen in zijn eigen taal spreken. | Toen het geluid weerklonk, dromden ze samen en ze raakten geheel in verwarring omdat ieder de apostelen en de andere leerlingen in zijn eigen taal hoorde spreken. |
| Handelingen 18:27a | En toen hij naar Achaje wilde reizen, bemoedigden de broeders hem en schreven aan de discipelen dat zij hem moesten ontvangen. | Toen hij naar Achaje wilde afreizen, moedigden de leerlingen hem aan en gaven hem een brief mee voor de gemeenteleden met het verzoek hem gastvrij te ontvangen. |
| Handelingen 22:1 | Mannenbroeders en vaders, luister naar mijn verdediging, die ik nu voor u zal uitspreken. | ‘Broeders, zusters, en u, leden van het Sanhedrin, luister naar wat ik tot mijn verdediging heb aan te voeren.’ |
Kortom, de NBV is bepaald geen aanwinst als het gaat om de weergave van Gods Woord en al helemaal niet geschikt voor Bijbelstudie.
Bijbel in Gewone Taal (BGT)
Dat verdwalen geldt wel heel nadrukkelijk voor het volgende vertaalproject van het Ned. Bijbelgenootschap (kosten zo´n 3,5 miljoen euro): de Bijbel in gewone taal (BGT). Hier raakt men de weg volledig kwijt! Deze Bijbel zal volgens plan verschijnen in 2014 -het jaar dat het NBG 200 jaar bestaat- en moet door iedereen gelezen kunnen worden:
- Geschreven in gewone taal, niet in schrijftaal
- Gebruik van korte zinnen
- Gebruik van gewone woorden (behalve bij namen van personen of plaatsen)
Het NBG zegt op haar website dat ook dit een ´echte vertaling´ is: “De Bijbel in Gewone Taal wordt een echte vertaling van de Bijbel. Het is een vertaling van het Oude Testament (uit het Hebreeuws) en van het Nieuwe Testament (uit het Grieks). Het is de hele Bijbel, in gewone taal.”
Dr. Rieuwerd Buitenwerf, manager vertalen en bijbelgebruik van het Ned. Bijbelgenootschap en projectleider van de nieuwe vertaling zei destijds in het Nederlands Dagblad: “Van elke Bijbelvertaling wordt verwacht dat die een goede vertaling is van het origineel…”
En daar wringt nou precies de schoen.
Er zijn inmiddels een aantal proefteksten gereed gekomen en die voorspellen eerlijk gezegd niet veel goeds. Tenminste als het gaat om het begrip ´vertalen´. Het is namelijk gewoon een parafrase, een weergave van wat de Bijbel volgens de ´vertalers´ zegt.
Een paar voorbeelden:
| Tekst | Herziene Statenvertaling | Bijbel in gewone taal |
| (Dit is wat er in de brontekst ongeveer staat) | (Dit is wat de BGT er waarschijnlijk van maakt) | |
| Psalm 27:1 | De HEERE is mijn licht en mijn heil, voor wie zou ik vrezen? De HEERE is mijn levenskracht, voor wie zou ik angst hebben? | De Heer is mijn licht, hij helpt mij altijd. Waarom zou ik leven in angst? Bij de Heer ben ik veilig. Voor wie zou ik bang zijn? |
| Prediker 1:8-10 | Alle dingen zijn zo vermoeiend, dat niemand het kan uitspreken. Het oog wordt niet verzadigd van zien, het oor wordt niet vol van horen.
Wat er geweest is, dat zal er weer zijn. Wat er plaatsvindt, dat zal weer plaatsvinden. Er is niets nieuws onder de zon. Is er iets waarvan men kan zeggen: Kijk eens, dat is nieuw? In de eeuwen die vóór ons geweest zijn, is het er al geweest. |
Doodmoe word je van alles. Daar zijn geen woorden voor, zo moe! Je ogen blijven steeds maar dingen zien. Je oren blijven steeds geluiden horen.
Wat er gisteren geweest is, zal er morgen weer zijn. Wat eerder gedaan is, zal later weer gedaan worden. Er gebeurt niets nieuws in het leven. Soms zegt iemand: „Kijk, iets nieuws!” Maar dat was er ook al lang. Het is er altijd al geweest. |
| Daniël 3:1 *) | Koning Nebukadnezar maakte een gouden beeld, waarvan de hoogte zestig el was, en zijn breedte zes el. Hij richtte het op in het dal Dura, in het gewest Babel. | Op een dag liet koning Nebukadnessar een gouden beeld maken. Het werd 30 meter hoog en 3 meter breed. Hij liet het neerzetten in de Duravlakte in de provincie Babel. |
| 1 Tess. 5:14-15 | En wij roepen u ertoe op, broeders, hen die ordeloos leven terecht te wijzen, de moedelozen te bemoedigen, de zwakken te ondersteunen, en met allen geduld te hebben.
Pas op dat niemand een ander kwaad met kwaad vergeldt, maar jaag altijd het goede na, én voor elkaar én voor allen. |
Vrienden, ik wil dat jullie gewoon je dagelijks werk blijven doen. Als iemand dat niet doet, zeg er dan iets van. Als mensen het moeilijk hebben, spreek ze dan moed in. Kom op voor de zwakken. Heb met iedereen geduld.
Word niet kwaad als iemand je slecht behandelt. Wees goed voor elkaar en voor iedereen. |
*) Heeft men het in de NBV dan nog over ellen, in de BGT zullen het dus meters worden: 30 meter hoog en 3 meter breed. Aardig van de vertalers om deze maten even inzichtelijk te maken, maar het is niet de vertaling van wat er staat! Gods Woord spreekt namelijk over 60 el hoog en 6 el breed. Waarom moet dat in meters worden omgezet? Bovendien gaat daardoor ook verloren dat dit beeld, waarbij het getal 6 een rol speelt, iets te maken heeft met een beeld in de eindtijd (Openb. 16), waarbij het getal 666 genoemd wordt.
Deze manier van vertalen leidt helaas tot verdwalen! Steeds meer wijkt men af van het originele Woord van God. Gevolg is, dat als deze ´Bijbel´ gemeengoed gaat worden onder de mensen, zij die ´Bijbel´ dan weliswaar vlot kunnen lezen en begrijpen, maar het Woord van God allerminst (leren) verstaan. En dat is geen rijkdom, maar bittere armoede.
Inderdaad, dicht bij de grondtekst blijven kost wat meer moeite en maakt het ook niet altijd even vlot leesbaar. Maar wat hindert dat. Wie de krant leest, komt soms ook dingen tegen die niet direct begrepen worden. Hetzelfde geldt voor zoveel andere lectuur en literatuur. Wie het echt wil begrijpen zoekt het toch even op. En dat kan gelukkig ook als het om Gods Woord gaat. Genoeg mogelijkheden tegenwoordig, via internet, bijbelprogramma´s, e.d.
Wanneer men op deze wijze verder gaat met ´vertalen´ om het zo ´simpel mogelijk´ te houden, moet men niet vreemd opkijken dat straks een hele generatie de Weg, de Waarheid en het Leven volledig is kwijtgeraakt!
