Welvaartstheologie

Als je met een 'gewone' arts spreekt over de zo populaire 'gebedsgenezing' krijg je meestal dit veelzeggende antwoord. "Het heeft alles te maken met de begeerte van de moderne mens om het perfecte leven te hebben." In onze maatschappij is het mogelijk om je bijna tegen alles te verzekeren. Daarnaast beschikt ook de medische wetenschap over veel mogelijkheden om mensen te genezen of hun leven te verlengen. Dit voorziet in de menselijke behoefte om een zo gelukkig mogelijk bestaan te leiden. Ook onder gelovigen ‘als kinderen van deze tijd’ komt dit verlangen voor. Voorgangers en Bijbelleraren zochten, om deze behoeften te vervullen, voor dit fenomeen een Bijbels antwoord. Door de uitleg van sommigen deed de zogenoemde welvaartstheologie zijn intrede. Zoals: Wie de Here op waardige wijze dient, ontvangt zegen in de vorm van een dik salaris, een groot huis en een mooie auto. Het is het 'verdiende' loon naar werken. Lichamelijke gezondheid behoort ook tot deze zegeningen. Predikers leren bijvoorbeeld dat vrouwen in deze tijd niet onvruchtbaar hoeven te zijn. Waar geloof vormt de garantie voor genezing van ziekte.

Is dit waar? De welvaartstheologie maakt dat gevoelens en verlangens naar rijkdom en gezondheid het geestelijk inzicht vertroebelt. Vleselijke begeerten kunnen ertoe leiden dat Gods Woord verkeerd wordt toegepast. De uitleg wordt omgebogen naar het menselijke verlangen. Dit is geen goed uitgangspunt voor Schriftuitleg. Natuurlijk wil niemand gekweld worden door financiële zorgen of ziekte. Echter, het dienen van de Here in tijden van zorg en ziekte behoort bovenaan te staan. Hoe moeilijk dit soms ook te aanvaarden is. Gelovigen hoeven, juist omdat zij de Here kennen, de harde realiteit niet uit de weg gaan. Indien de begeerte voorop staat wekt men verkeerde illusies op. De welvaartstheologie roept menigmaal valse dromen en verwachtingen op. Het kan ons geloof in Hem tot een fictie maken.

Wat is lichamelijke genezing?

Grofweg onderscheiden wij deze vormen van lichamelijke genezing:

1. Genezing op natuurlijke wijze: door herstel van het lichaam, bijvoorbeeld bij griep of verkoudheid;
2. Genezing met behulp van de reguliere geneeskunde en/of medicatie;
3. Genezing op alternatieve wijze: oosterse geneeskunde, iriscopie, magnetiseurs, sjamanen etc.;
4. Genezing door Goddelijke kracht, waarin wij onderscheiden:
   a. Genezing door geopenbaarde Goddelijke kracht: het is God Die ingrijpt door gelovigen die Zijn gave van genezing bezitten, vaak via handoplegging en/of oprichting;
   b. Genezing door verborgen Goddelijke kracht: het is God Die op onzichtbare wijze ingrijpt in het leven van de zieke, soms als antwoord op gebed.

Lichamelijk genezen is dus een wijd begrip. Algemeen valt niet te stellen dat genezen niet van deze tijd is. Immers, een eenvoudige verkoudheid geneest vanzelf. Ook kan niet gesteld worden dat er geen Goddelijke genezingen plaatsvinden. Ook demonen kunnen op bovennatuurlijke wijze genezen. Denk aan de praktijken van Jomanda. Sommige alternatieve geneeswijzen vormen hier het bewijs van. Hoewel we alles wat alternatief heet ook weer niet als demonisch mogen typeren. De zaken liggen ingewikkeld.

In onze artikelen beperken wij ons tot de vraag of genezing door Goddelijke kracht kenmerkend is voor deze tijd. We gaan na wat het Oude Testament en de Evangeliën ons te zeggen hebben.

Lichamelijke genezing in het Oude Testament

In het Oude Testament betreft lichamelijke genezing en gezondheid in bijna alle gevallen een zegen en belofte voor Israël. Het hangt samen met het houden van Gods voorschriften:

• "Maar gij zult de HERE, uw God, dienen; dan zal Hij uw brood en uw water zegenen en Ik zal ziekte uit uw midden verwijderen." (Exod. 23:25)
• "Indien gij aandachtig luistert naar de stem van de HERE, uw God, en doet wat recht is in Zijn ogen, en uw oor neigt tot Zijn geboden en al Zijn inzettingen onderhoudt, zal Ik u geen enkele van de kwalen opleggen, die Ik de Egyptenaren opgelegd heb; want Ik, de Here, ben uw Heelmeester." (Exod. 15:26)

  Belofte en zegen van lichamelijke genezing en gezondheid komen in het Oude Testament niet enkel voort uit wetsbetrachting. Zij wezen ook direct naar Gods komende Koninkrijk op aarde. Daarin zullen ziekte en dood in veel mindere mate aanwezig zijn dan tegenwoordig:

• "En Ik zal juichen over Jeruzalem en Mij verblijden over Mijn volk. En daarin zal niet meer gehoord worden het geluid van geween of van geschreeuw. Daar zal niet langer een zuigeling zijn, die slechts weinige dagen leeft, noch een grijsaard, die zijn dagen niet voleindigt, want de jongeling zal als honderdjarige sterven, zelfs de zondaar zal eerst als honderdjarige door de vloek getroffen worden." (Jes. 65:19-20)

  Waarom speelt lichamelijke genezing zo'n belangrijke rol in het aardse Koninkrijk? Dit heeft te maken met de vergeving van zonden en de aardse aanwezigheid van de Messias. Wegens de vergeving van ongerechtigheid zullen de Godvrezende inwoners van Israël niet meer kampen met ziekte:

• "En geen inwoner zal zeggen: ik ben ziek; het volk dat daar woont, zal vergeving van ongerechtigheid hebben." (Jes. 33:24)

  Goddelijke genezing in het Oude Testament profeteert en proclameert het komende Koninkrijk. Opvallend is dat lichamelijke genezing weinig voorkomt in het Oude Testament. Er is vaak sprake van zieke mensen en onvruchtbare vrouwen. Doordat zij de HERE niet dienden, overkwam hen deze kwalen. Bij de komst van de Messias zal dit voorgoed tot het verleden behoren. Dit is in een verbond bekrachtigd. Dan wordt de zegening van lichamelijke genezing en gezondheid structureel:

• "Het zal geschieden, omdat gij aan deze verordeningen gehoor geeft en ze naarstig onderhoudt, dat de HERE, uw God, jegens u het verbond en de goedertierenheid zal bevestigen, die Hij aan uw vaderen met een eed bekrachtigd heeft; Hij zal u liefhebben, zegenen en talrijk maken; Hij zal zegenen de vrucht van uw schoot en de vrucht van uw bodem, uw koren, most en olie, de worp van uw runderen en de dracht van uw kleinvee, in het land, waarvan Hij uw vaderen gezworen heeft, dat Hij het u geven zou. Gezegend zult gij zijn boven alle volken; er zal geen onvruchtbare zijn onder uw mannen of vrouwen, noch onder uw vee. De Here zal alle ziekten van u afwenden, en geen van de boze kwalen van Egypte, die gij kent, zal Hij u opleggen, maar Hij zal die brengen over allen die u haten." (Deut. 7:12-15)

• Deze verzen geven duidelijk de doelgroep aan van de zegen van lichamelijke genezing en gezondheid. Termen als 'het land' en 'de vaderen' behoren bij Gods volk Israël. Deze beloften krijgen gestalte in de aardse sfeer. Er is immers sprake van landbouw, vee en kinderen baren. Dit zal plaatsvinden in het komende Messiaanse vrederijk waarover Jesaja 35 zo prachtig profeteert: "Dan zullen de ogen der blinden geopend en de oren der doven ontsloten worden; … dan zal de lamme springen als een hert en de tong van de stomme zal jubelen; want in de woestijn zullen wateren ontspringen en beken in de steppe; … de vrijgekochten des HEREN zullen wederkeren en met gejubel in Sion komen; eeuwige vreugde zal op hun hoofd zijn, blijdschap en vreugde zullen zij verkrijgen, maar kommer en zuchten zullen wegvlieden." (vers 5, 6 en 10)

  Concluderend betreft genezing door Goddelijke kracht in het Oude Testament voor Gods volk:

  • een zegen en een teken voor de getrouwheid van Israël aan God
  • een zegen die verbonden is aan het komend Koninkrijk in Israël
  
  Toch wordt ook de heiden Naäman genezen in het land Kanaän, (2 Kon. 5). Zijn genezing is een vervulling van de belofte die de HERE aan Isaäk gaf. Hij kreeg als stamvader van Israël te horen: "En Ik zal uw nageslacht vermenigvuldigen als de sterren des hemels, en Ik zal uw nageslacht al die landen geven, en met uw nageslacht zullen alle volken der aarde gezegend worden.” (Gen. 26:4) In Isaäks nageslacht Israël zouden alle volken van de aarde gezegend worden. Naäman hechtte geloof aan de God van Israël. Hij mocht daarom delen in de aan Israël gegeven belofte van lichamelijke genezing. Dit kon enkel omdat de HERE op dat moment deze zegen door Zijn profeet Elisa voor Israël beschikbaar had gesteld, (2 Kon. 4:32-35). Wanneer God Zich toen niet met Israël bemoeid had, had ook Naäman waarschijnlijk geen genezing gevonden. Israël vormt in principe het heilskanaal waardoor de hele wereld zegen zal ontvangen. Wanneer dit heilskanaal niet werkt, blijft de gehele wereld verstoken van Gods zegen.

Genezing in de Evangeliën - Samenvattend

Lichamelijke genezing in de Evangeliën

Hoe zit het in de Evangeliën waar zoveel sprake is van genezing? Om hierop te antwoorden staan wij in twee punten eerst stil bij de boodschap van de Here Jezus:

1. De Here Jezus kwam om de wet te vervullen: "Meent niet, dat Ik gekomen ben om de wet of de profeten te ontbinden; Ik ben niet gekomen om te ontbinden, maar om te vervullen." (Matt. 5:17) Hij stelde de wet niet terzijde, maar vervulde deze. De Heiland verkondigde geen nieuwe boodschap. Integendeel, Hij bevestigde wat eerder was opgetekend in de Schrift en aan Israël was beloofd.
2. De Here Jezus kwam om de komst van het Koninkrijk voor Israël aan te kondigen. Ook wel Koninkrijk der hemelen genoemd. In Matteüs lezen wij de woorden aan het begin van Jezus' driejarig optreden: "Van toen aan begon Jezus te prediken en te zeggen: Bekeert u, want het Koninkrijk der hemelen is nabijgekomen." (Matt. 4:17) Deze oproep gaat vooraf aan het veelzeggende citaat: "…het volk, dat in duisternis gezeten is, heeft een groot licht gezien, en voor hen, die gezeten zijn in het land en de schaduw des doods, is een licht opgegaan." (Matt. 4:16) De proclamatie van het Koninkrijk in het Oude Testament wordt vervolgd in de Evangeliën. Het is niet verwonderlijk dat het Griekse woord 'Koninkrijk', 'basileia', in honderd en twintig verzen van de Evangeliën voorkomt.

De prediking van de Here Jezus was een voortzetting van de Oudtestamentische boodschap. Als het Koninkrijk zou komen, zou genezing en gezondmaking daarmee gepaard gaan. Daarom komt in de Evangeliën lichamelijke genezing door Goddelijke kracht zo vaak voor. Het betreft hier de geopenbaarde kracht van handoplegging en oprichting.

Het doel hiervan was viervoudig:

1. De Here Jezus getuigde door het genezen van zieken dat Hij de in de Schrift beloofde Messias was: "Nochtans, onze ziekten heeft hij op zich genomen, en onze smarten gedragen; wij echter hielden hem voor een geplaagde, een door God geslagene en verdrukte." (Jes. 53:4)
2. Door het genezen van zieken werd de boodschap van het komend Koninkrijk bekrachtigd. Het vormde het bewijs van de geldigheid van dit evangelie: "En Jezus ging alle steden en dorpen langs en leerde in hun synagogen en verkondigde het evangelie van het Koninkrijk en genas alle ziekte en alle kwaal." (Matt. 9:35)
3. Het genezen wees vooruit naar de krachten die in het Koninkrijk werkzaam zullen zijn. Om te getuigen van deze krachten zond de Here Jezus in Matteüs 10 Zijn discipelen uit. Zij kregen de opdracht om naast het genezen van zieken, doden op te wekken, melaatsen te reinigen en boze geesten uit te drijven. Dit als bevestigend teken van dit nabije Koninkrijk. Het zijn aardse krachten en tekenen. Immers in de hemel is geen sprake van ziekte en dood. Wiens bestemming is gelegen op aarde (Israël), heeft dit getuigenis nodig. Wiens bestemming in de hemel ligt, heeft dit getuigenis niet nodig. De verkondiging van het Koninkrijk der hemelen betreft een aardse hoop, zoals we dat lezen in Matteüs 5 vers 5. Daar wordt tot Israël gezegd: "Zalig de zachtmoedigen, want zij zullen de aarde beërven." Wie echter de hemel tot woonplaats krijgt die heeft het niet nodig om het aardse te beërven. (Dit betreft onder meer de leden van het Lichaam van Christus waarvan Jezus het Hoofd is.)
4. Lichamelijke genezing was een bijzondere zegen voor Gods volk Israël. Zij die in de Here Jezus geloofden als hun Messias mochten hierin delen. Denk aan Bartimeüs die getuigenis gaf door de Heiland met 'Zoon van David' aan te spreken (Mark. 10:46-52). Door het getoonde geloof ontving hij genezing. Lichamelijke genezing was een zegen op zich. Als teken van uiterlijke redding verwees het naar de zo noodzakelijke innerlijke redding. Een voorbeeld wat we allen kennen maakt dit duidelijk. De Here Jezus zegt: "Maar, opdat gij weten moogt, dat de Zoon des mensen macht heeft op aarde zonden te vergeven toen zeide Hij tot de verlamde: Sta op, neem uw bed op en ga naar uw huis." (Matt. 9:6)

De belangrijkste antwoorden rondom lichamelijke genezing tijdens de Evangeliën lijken nu wel gegeven. Er blijft nog één vraag over: hoe zit het met de heidenen die genezen werden door de Here Jezus? Net als in het Oude Testament mochten de heidenen, op grond van Isaäks belofte, via Israël delen in Gods zegeningen. Het vond echter marginaal plaats, zoals bij een Kananese vrouw die de Here Jezus smeekte om haar dochter te genezen. De Heiland reageerde hierop: "Ik ben slechts gezonden tot de verloren schapen van het huis Israëls; …Het is niet goed het brood der kinderen te nemen en het de honden voor te werpen." (Matt. 15:24 en 26) Uiteindelijk wordt de bede van deze vrouw toch verhoord, maar zij ontvangt slechts de kruimels van Israëls heilstafel.

Samenvattend:

Lichamelijke genezing vormt zowel in het Oude Testament als in de Evangeliën een exclusieve zegen voor Israël. Het is een genadegift van de Here die hoort bij hun aardse roeping en positie inzake het Koninkrijk. Het wijst op hun hoop, namelijk de openbaring van het Koninkrijk der hemelen op aarde bij Christus' wederkomst.